Θεώμενοι: Mengele @ Θέατρο NOŪS

Άγγελος θανάτου

Μονάρχης στο βασίλειο των νεκρών

Δύο άγνωστοι συναντιόνται σε ένα κουπέ. Το τρένο δεν έχει άλλο σταθμό πλην του τερματικού και η άφιξη απέχει κάποιες ώρες. Εκείνος είναι ανώτερος δημόσιος υπάλληλος. Εκείνη ετοιμάζει τη διδακτορική διατριβή της. Κάποιο τεχνικό πρόβλημα προκαλεί ζημιά στο τρένο και μαζί μ’ αυτήν επιβεβλημένη ακινησία. Οι δύο επιβάτες του κουπέ έχουν ήδη προλάβει να ανταλλάξουν κάποιες κουβέντες, ο κύριος μάλιστα έχει μάθει για την κυρία ότι η διατριβή της έχει να κάνει με τον Γιόζεφ Μένγκελε, τον χασάπη του Άουσβιτς και πραγματικό μισανθρώπινο σκουπδί. Προτείνει λοιπόν να παίξουν ένα παιχνίδι χαρακτήρων. Να υποδυθούν από έναν ρόλο. Εκείνος «θα παίξει» τον Μέγκελε. Εκείνη «θα υποδυθεί» την Εσθήρ. Μία Εβραία παιδούλα, αιχμάλωτη στο κολαστήριο της Πολωνίας, η οποία μάλιστα βρέθηκε εκεί με τη δίδυμη αδελφή της. Ο «γιατρός» έκανε πολλά πειράματα με δίδυμους, είχε εμμονή με το «είδος». Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το ελιξίριο για αιώνια ζωή και μάλιστα αιώνια νεότητα υπάρχει και το έχουν πάρει μόνο εκείνοι οι δυο. Είναι αλήθεια; Είναι ίσως ευσεβής πόθος;

Καθώς ξεκινά το παιχνίδι, καθώς λαμβάνει μορφή και καθώς εξελίσσεται, δεν γίνεται να μην πάρουμε θέση, να μην επηρεαστούμε, να μην βυθιστούμε σε αυτή τη μάχη των μυαλών. Το σενάριο έχει ξεκινήσει να υφαίνεται στα σκοτεινά διαμερίσματα των εγκεφάλων των δύο πρωταγωνιστών. Ποιος θα υπερισχύσει; Και με τι τίμημα;

Ο κύριος Λυκούργος Μπάδρας είναι «εκείνος». Καλοντυμένος (όπως ήταν και ο Μένγκελε), γοητευτικός, ευγενής και γλυκύς. Μιλά στον πληθυντικό, κρατά την ψυχραιμία του, δεν ανεβάζει τόνους, δεν προκαλεί εντάσεις. Όλα αυτά μέχρι να πάρει φωτιά το παιχνίδι. Τότε θα πάρει φωτιά και εκείνος. Οι αρχικές ατάκες του, σε συνδυασμό με εκείνες της παρτενέρ του, μας πάνε βόλτα σε μια άλλη εποχή. Παρά το γεγονός ότι χρονικά το μοτίβο έχει στηθεί στο σήμερα, η εκφορά του λόγου μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές, πολύ πιο ρομαντικές, ίσως κάπου στο τελευταίο τέταρτο του δέκατου ογδόου αιώνα. Όταν φτύνει τις λέξεις γίνεται εφιαλτικός. Το ήρεμο πρόσωπο και το κορμί που δεν καταφεύγει σε χειρονομίες. Μέχρι «εκείνη» να ζητήσει την πρόστυχη συνεύρεση. Τα λόγια που πληγώνουν, οι «αλήθειες» που πρέπει να βγουν στην επιφάνεια. Είναι πραγματικά ψαρωτικός ο τρόπος που κινείται και μιλά στη σκηνή.

Στην άλλη πλευρά του κουπέ στο βαγόνι Α13, στον απέναντι καναπέ, η κυρία Βέρα Μακρομαρίδου. Όμορφη, ελκυστική, γλυκιά, τρισχαριτωμένα αφελής στην αρχή, με ευγένεια, η οποία κάπου θα «διακοπεί», για πολύ λίγο, από φράσεις αγοραίες και γκριμάτσες σε ύφος κακιασμένης προϊσταμένης σε αναμορφωτήριο. Ο τρόπος ομιλίας είναι χαρακτηριστικός, οι ατάκες καρφωτές, οι κινήσεις της πλαστικές αλλά και απότομες. Όταν κάθεται, όταν σηκώνεται όρθια, όταν απειλεί, όταν πανικοβάλλεται. Μία πληθωρική παρουσία, αθόρυβη από τη μια και τόσο έκδηλη από την άλλη. Μου άρεσε πολύ η άνεση στην εκφορά του λόγου και η δαιμονιώδης ταχύτητα με την οποία πετούσε λέξεις στον συμπρωταγωνιστή της. Με τον τελευταίο να απαντά στην αυτή ταχύτητα. Αυτό το πινγκ-πονγκ είναι τόσο ταχύ που από την πρώτη στιγμή απαιτείται να έχεις στραμμένη την προσοχή σου απόλυτα, γιατί η χιονοστιβάδα θα σε πάρει μαζί της πριν προλάβεις να καταλάβεις τι έχει συμβεί.

Το κείμενο του κυρίου Θανάση Τριαρίδη είναι καθηλωτικό. Το έχουμε βιώσει και σε άλλες παραστάσεις βασισμένες σε δικές του δουλειές, είναι πάντα συγκλονιστικός ο τρόπος εξιστόρησης. Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι πρόκειται στην ουσία για ένα ζευγάρι που θέλησε να παίξει ρόλους σε ένα βαγόνι τρένου και διάλεξε ένα πανδύσκολο θέμα, για να περιπλέξει ακόμα περισσότερο το παιχνίδι και μέσα απ’ αυτό το ερωτικό ναρκοπέδιο που βρίσκεται κάπου στο στρατόπεδο εξόντωσης. Η κυρία Αναστασία Κουμίδου, η οποία υπογράφει σκηνοθεσία και δραματουργική επεξεργασία, καταφέρνει να καθηλώσει το κοινό με μία άκρως κλειστοφοβική και λαμπερή, μέσα στα σκοτάδια της, παράσταση. Η εν δυνάμει πραγματικότητα γίνεται πλέον η καθημερινότητά μας. Ελέω των υπολοίπων ενάτων του εγκεφάλου.

Φεύγοντας από το θέατρο είναι φυσικό να αναρωτηθείς για πολλά πράγματα, ιδίως αυτούς τους καιρούς, με τις εισβολές και τις γεννοκτονίες, ακόμα και σήμερα, ακόμα και στη γειτονιά μας ή λίγο πιο πέρα. Μπορεί «η ανθρώπινη εξέλιξη» να «είναι μια μεγάλη ακολουθία από βλάβες που διορθώνονται», αλλά σε αυτή την περίπτωση που η βλάβη αφέθηκε να υφίσταται, θα θυμώσεις. Είναι φυσικό να θυμώσεις, να πυρώσεις και να κορώσεις που ο άγγελος του θανάτου έμεινε ατιμώρητος. Που οδήγησε σε αργό και βασανιστικό θάνατο χιλιάδες και κανείς δεν βρέθηκε να πάρει το κοπίδι του χαρτοφύλακα και να του χαράξει την καρωτίδα. Είναι φυσικό να ξαναφέρεις στο μυαλό σου την παράσταση και να θελήσεις να εμπεδώσεις. Είναι φυσικό να θέλεις να ξαναδείς. Και σ’ αυτό το τελευταίο θα βρείτε συμμάχους. Εμάς.

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.