Συνέντευξη με τον Γιάννη Βαρβαρέσο

Ο Γιάννης Βαρβαρέσος είναι ένας νέος, γεμάτος τάλαντο, καλλιτέχνης. Είναι ηθοποιός, συγγραφέας θεατρικών έργων και σκηνοθέτης. Με αφορμή την παράσταση «Τα Λόγια της Πλώρης μου», που θα παρουσιαστεί στο θέατρο Φούρνος, είχαμε την χαρά να συνομιλήσουμε μαζί του σχετικά με την παράσταση, αλλά και για το τι αντιπροσωπεύει το θέατρο για τον ίδιο. Ευχαριστούμε τον Αντώνη Κοκολάκη για τον συντονισμό, προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.

Από τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου παρουσιάζετε στο θέατρο Φούρνος ένα θεατρικό μονόλογο βασισμένο σε πέντε διηγήματα από τα «Λόγια της πλώρης» του Ανδρέα Καρκαβίτσα. Πώς ξεκίνησε όλο αυτό;

Με τον Σαμψών γνωριζόμαστε καμία πενταετία. Είχαμε εκφράσει αμφότεροι τη διάθεση να συνεργαστούμε κάποια στιγμή. Ψάχνοντας έργα για να δουλέψουμε και συζητώντας, ο Σαμψών ανέφερε κάποια αποσπάσματα από τα «Λόγια της Πλώρης» του Α. Καρκαβίτσα, σε μια «αυτοσχέδια» παράσταση που είχε κάνει το 1999 στη Σαντορίνη, ακριβώς μετά τη θητεία του στο στρατό. Τα αποσπάσματα, διάφορες προσωπικές ιστορίες και σκέψεις, αυτή η πρώτη διασκευή που είχε γίνει στο παρελθόν και τέλος η αίσθηση πως τα υπαρξιακά και φιλοσοφικά ερωτήματα που θέτει το κείμενο με αφορμή τη ζωή ενός ναύτη, γέννησαν την επιθυμία για τη δημιουργία αυτής της παράστασης.

Πόσο καιρό πήραν οι πρόβες;

Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Φλεβάρη, με αραιές αναγνώσεις και δημιουργία της διασκευής του κειμένου. Έπειτα ξεκινήσαμε κάποιες δοκιμές στα σπίτια μας, καθώς η παράσταση που θα δημιουργούσαμε, θέλαμε να είναι μια μεταφερόμενη παράσταση, σαν ένα σύγχρονο μπουλούκι, που θα μπορούσε να στηθεί σε, σχεδόν, οποιονδήποτε χώρο.

Πώς κινηθήκατε σκηνοθετικά; Υπήρξαν σημεία, στα οποία εστιάσατε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των προβών;

Το όλο εγχείρημα ήταν ιδιαίτερο από την αρχή. Όπως ανέφερα, ήταν επιθυμία να συνδέσω το κείμενο του Α. Καρκαβίτσα με προσωπικές ιστορίες και σκέψεις, τόσο του Σαμψών όσο και δικές μου, οι οποίες όμως θα έχουν σύνδεση με το κείμενο και με τα ερωτήματα που θέτει κάθε φορά. Έτσι, θέλησα, για αρχή, ο διαχωρισμός του αναπαραστατικού και του αφηγηματικού στοιχείου να είναι αρκετά διακριτός, δημιουργώντας έτσι δύο χαρακτήρες, του Ξεναγού και του Ναύτη. Στόχος ήταν, ωστόσο, καθώς η παράσταση προχωράει, οι δύο αυτοί χαρακτήρες, όπως επίσης και το κείμενο του Α. Καρκαβίτσα με τις προσωπικές μας σκέψεις, να μπλεχτούν, έτσι ώστε στο τέλος να είναι δυσδιάκριτο ποιος είναι ποιος και τίνος είναι η κάθε σκέψη.

Η σημερινή κοινωνία πόσο κοντά είναι σε όλο αυτό που θα παρακολουθήσουμε; Ποια τα μηνύματα που αφήνει αυτή η παράσταση στον θεατή;

Η κάθε κοινωνία απαρτίζεται από τους πολίτες της. Δηλαδή, εμάς. Θεωρώ ότι τα ερωτήματα που απασχολούσαν τον Α. Καρκαβίτσα στην εποχή του, δεν είναι πολύ διαφορετικά από αυτά που απασχολούν πολλούς από εμάς τώρα. Τι ακριβώς θέλω να κάνω στη ζωή μου; Κατά πόσο αυτό που θέλω να κάνω, έρχεται σε σύγκρουση ή όχι με τα «θέλω» των γονιών, των φίλων, της ίδιας της κοινωνίας; Ποια είναι η σχέση μας με τον θάνατο; Όσο για τα μηνύματα που αφήνει η παράσταση, είναι μηνύματα που θα απαντηθούν μόνο από τους ίδιους τους θεατές.

Πώς μπορεί μια παράσταση να αλλάξει αντιλήψεις, να περάσει τα σωστά μηνύματα και να κάνει τον θεατή να σκεφτεί;

Δεν ξέρω πώς μπορεί μια παράσταση να αλλάξει αντιλήψεις. Πιστεύω ότι μια παράσταση είναι, στην ουσία της, η αφήγηση μιας ιστορίας. Όσο αυτή η ιστορία και η αφήγησή της αφορά, σε προσωπικό επίπεδο, τους συντελεστές της, τόσο θα αφορά και τους ίδιους τους θεατές. Έπειτα, όταν υπάρχει φροντίδα, ώστε αυτή η αφήγηση να γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι καθαρή η ιστορία, αλλά να αφήνει και ανοιχτά πεδία σκέψης και ερμηνείας, τότε η παράσταση μπορεί να συνομιλήσει και σε ένα πιο υπερβατικό επίπεδο, από το συνηθισμένο, όπως γίνεται με ένα ποίημα ή ένα μουσικό κομμάτι.

Τι είναι αυτό που σας κάνει – σαν κινητήρια δύναμη – να υπηρετείτε την τέχνη σας με τόσο ενθουσιασμό;

Για αρχή, είναι η μαγεία που προσφέρει το θέατρο. Είναι αυτή η μαγική ιδιότητα που ενέχει η θεατρική πράξη, όταν διάφορα υλικά (π.χ. λίγα σανίδια ξύλου, υφάσματα, φώτα, μουσική, σώματα που μιλάνε, κ.α.) συνδυάζονται, και κάνουν τον θεατή να ξεφύγει από την «συνηθισμένη» του ζωή, να νιώσει για λίγη ώρα ότι βρίσκεται σε έναν άλλον κόσμο. Έπειτα, καθότι βλέπω κάθε μορφή τέχνης σαν παιχνίδι, ενθουσιάζομαι κάθε φορά που συμμετέχω σε οποιαδήποτε καλλιτεχνική δημιουργία, όπως όταν βγαίναμε με τους φίλους στο δρόμο να παίξουμε «μήλα», «ψείρες» και ποδόσφαιρο.

Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο;

Σημαίνει έναν τόπο συνάντησης των ανθρώπων για να μοιραστούν ιστορίες και αναμνήσεις.

Ο κόσμος προτιμά το θέατρο; Το στηρίζει;

Πιστεύω πως ο κόσμος προσπαθεί και στηρίζει, ακόμα, το θέατρο. Όσο μπορεί, φυσικά, καθότι είναι δύσκολες εποχές και πολλοί άνθρωποι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πηγαίνουν σε παραστάσεις.

Με τόσο μεγάλο πλήθος παραστάσεων κάθε σεζόν, πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι μια παράσταση να γίνει ευρέως γνωστή;

Θεωρώ πως είναι εξαιρετικά δύσκολο, ιδιαίτερα σε μια πόλη όπως η Αθήνα, που υπάρχει πληθώρα παραστάσεων, μια παράσταση να γίνει ευρέως γνωστή. Αυτό το φαινόμενο εντείνεται, ιδιαιτέρως, όταν μιλάμε για μικρές παραγωγές σε μικρά θέατρα. Υπάρχουν πολλές αξιόλογες παραστάσεις, οι οποίες δυστυχώς είτε κατεβαίνουν είτε παίζονται για πολύ λίγες μέρες, λόγω οικονομικής δυσχέρειας. Έτσι, για μένα, σημασία έχει η διαρκής επιθυμία για εξέλιξη και μοίρασμα ιστοριών, ώστε να μπορέσει η εκάστοτε παράσταση να έχει νόημα για τους συντελεστές αλλά και το κοινό.

Ηθοποιός, σκηνοθέτης ή συγγραφέας θεατρικών έργων; Αν σας ζητούσαμε να διαλέξετε.

Θα απαντήσω στην ερώτηση με μια εικόνα. Βλέπουμε τον ηθοποιό και τον σκηνοθέτη να βρίσκονται πάνω σε μια τραμπάλα και τραμπαλίζονται, ενώ ο θεατρικός συγγραφέας παρατηρεί απ’ έξω, γράφει και περιμένει τη σειρά του να παίξει.

Κωμωδία ή δράμα; Τι σας αρέσει περισσότερο και γιατί;

Δεν μπορώ να πω. Μου αρκεί να μ’ αρέσει το έργο, να με αφορά σε προσωπικό επίπεδο και να με ενδιαφέρει η συνεργασία με τους άλλους συντελεστές.

Τι σας θυμώνει στο επάγγελμά σας και τι σας κάνει να χαμογελάτε;

Αν και προσπαθώ να μην εμμένω σε συναισθήματα, όπως αυτό του «θυμού», ωστόσο υπάρχουν στιγμές που θυμώνω παρατηρώντας την έλλειψη θεατρικών υποδομών και βοήθειας ιδιωτικών παραγωγών, ιδιαίτερα εκτός Αθηνών, στον θεατρικό τομέα. Πιστεύω πως χρειάζεται να υπάρξουν πρωτοβουλίες, ώστε να υπάρξει πολιτιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα και αποκέντρωση των καλλιτεχνών από την Αθήνα, για να μπορέσουν να βρουν χώρο και χρόνο καλλιτέχνες να εργαστούν και να αναπτυχθούν στους τομείς τους. Αυτό, ωστόσο, που με κάνει να χαμογελώ είναι η ίδια η φύση της δουλειάς. Όπως έγραψα, βλέπω την καλλιτεχνική διαδικασία ως ένα είδος παιχνιδιού, που κάθε φορά έχει διαφορετικούς κανόνες. Όσο θα έχω ακόμα την διάθεση να χαίρομαι με το εκάστοτε παιχνίδι, θα χαμογελώ.

Μαίρη Ζαρακοβίτη

«Τα Λόγια της Πλώρης μου» – θέατρο Φούρνος

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Ανδρέας Καρκαβίτσας

Δραματουργική επεξεργασία: Σαμψών Φύτρος, Γιάννης Βαρβαρέσος

Σκηνοθεσία: Γιάννης Βαρβαρέσος

Σκηνογραφία/Ενδυματολογία/Αφίσα: Σεμίνα Τσούμα

Μουσική: Νίκος Τσέκος

Σχεδιασμός Φωτισμών: Γεωργία Τζο Τσελεπή

Φωτογραφίες: Πέτυ Αιγινήτη

Ερμηνεία: Σαμψών Φύτρος

Οργάνωση Παραγωγής: Αστροναύτες