Ο Δημήτρης Γεωργαλάς, με σημαντική πορεία στον χώρο του θεάτρου, τόσο ως ηθοποιός όσο και ως σκηνοθέτης, συναντά φέτος το έργο του Βασίλη Μαυρογεωργίου «Αυτοί που κοιτούν». Μαζί με τον Νίκο Δερτιλή, μοιράζονται τη σκηνοθετική ευθύνη αλλά και τη σκηνή, σε μια παράσταση που συνδυάζει την κοινωνικοπολιτική σάτιρα με τον υπαρξιακό προβληματισμό. Με ειλικρίνεια και τόλμη, ο ίδιος μιλά για την εμπειρία αυτής της συνεργασίας, για τον τρόπο που προσεγγίζει την υποκριτική και τη σκηνοθεσία, αλλά και για το τι σημαίνει τελικά το θέατρο στη ζωή του. Ευχαριστούμε θερμά τον Αντώνη Κοκολάκη και την ομάδα του, που φρόντισαν να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.

Πως ήρθατε σε επαφή με το έργο του Βασίλη Μαυρογεωργίου «Αυτοί που κοιτούν»;

Γνώρισα το έργο από τον φίλο και συνεργάτη Νίκο Δερτιλή, στον οποίον το εμπιστεύτηκε ο συγγραφέας για να ανέβει στη σκηνή.

Τι σας κέντρισε και το επιλέξατε;

Όταν το διάβασα ενθουσιάστηκα από την ευφυή γραφή του και τη βαθιά κοινωνικοπολιτική σάτιρα που περιέχει. Μ’ έκανε και γέλασα, συγχρόνως με σόκαρε με τις ανατροπές του, μου άνοιξε ένα πεδίο σκέψης και βρήκα το κείμενο διεθνές κι όχι μόνο ελληνικό!

Πώς αποφασίσατε να σκηνοθετήσετε το έργο από κοινού; Πώς μοιραστήκατε την καλλιτεχνική ευθύνη και πώς καταφέρατε να βρείτε κοινή γλώσσα στη σκηνοθετική ματιά;

Για μένα το θέατρο είναι παιχνίδι και πειραματισμός. Μια συν-σκηνοθεσία είναι πρόκληση για ανταλλαγή απόψεων σε πρακτικό επίπεδο, με στόχο να βρεθεί πράγματι μια κοινή γλώσσα ή να συνομιλήσουν με κατανοητό τρόπο δύο. Πάντα ξεκινάς ένα εγχείρημα με ρίσκο, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα πετύχει, εκτός ίσως από το ότι έχεις μια καλή φιλία με τον συνεργάτη που επιλέγεις. Ευτυχώς όλα πήγαν καλά!

Τι συμβολίζουν οι δυο στρατιώτες; Ο πόλεμος στο έργο είναι συμβολικός ή πραγματικός; Ή και τα δύο ταυτόχρονα;

Δεν θα πω για τους δυο μόνο, γιατί μόνοι τους δεν επαρκούν για το έργο μας. Οι «στρατιώτες» είναι τέσσερεις (άοπλοι και οπλισμένοι) και σκιαγραφούν τη σύγχρονη κοινωνία και την παθολογία της. Από τον εθνικιστή έως τον ιδεολόγο. Στη μέση βρίσκεται ο μέσος άνθρωπος, ο αναγνωρίσιμος από την πλειοψηφία, που η αδυναμία του να σκεφτεί το γενικό καλό, ευθύνεται για τον θάνατο της ιδεολογίας και την εξάπλωση των ακραίων καθεστώτων. Ο πόλεμος δεν ορίζεται με συγκεκριμένο τρόπο μέσα στο έργο. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε πόλεμος ή ακόμα και ο μεταφορικός πόλεμος της επιβίωσης μέσα σε μια κοινωνία. Η σύγκρουση των θέσεων που παίρνει ο καθένας μας απέναντι στη ζωή και τα συμφέροντά του.

Πώς προσεγγίσατε τον ρόλο σας υποκριτικά και σκηνοθετικά;

Πιστεύω ότι η υποκριτική προηγείται της σκηνοθεσίας. Αν αποκρυπτογραφήσεις υποκριτικά τον ρόλο, συνήθως η σκηνοθεσία γίνεται σχεδόν μόνη της. Τώρα όσον αφορά την υποκριτική διερεύνηση του ρόλου, αυτό είναι πάντα ένα μακρύ ταξίδι, που απαιτεί άσκηση, παρατήρηση, δοκιμές και απορρίψεις, αυτοσχεδιασμό και πάνω απ’ όλα έκθεση απέναντι στον εαυτό σου και τους συνεργάτες σου.

Ποιος είναι ο ψυχισμός των ηρώων. Πώς τους διαχειριστήκατε;

Οι ήρωες βρίσκονται σε μια ακραία συνθήκη, σε μια εμπόλεμη ζώνη, όπου κι αν είναι αυτή, χρεωμένοι με ένα σκληρό καθήκον. Να μην αφήσουν κανέναν να περάσει το σύνορό τους. Όποιος τολμήσει να το κάνει πρέπει να εκτελεστεί. Αυτό σημαίνει για τους ίδιους ότι είναι ήδη αλλοτριωμένοι, εγκλωβισμένοι μέσα σε ένα ζοφερό αδιέξοδο και άρα – με έναν τρόπο –  διαταραγμένοι. Αυτή η συνθήκη που περιέγραψα μπορεί να δημιουργεί καταστάσεις γελοίες και συγχρόνως τραγικές. Βρισκόμαστε σε ένα εντελώς Μπεκετικό περιβάλλον!

Ποια τα μηνύματα που αφήνει αυτή η παράσταση στο θεατή;

Θα έλεγα ότι μας κάνει να σκεφτούμε ποια είναι άραγε η ευθύνη μας για την πορεία της κοινωνίας μας, πόσο άραγε επηρεάζει η μικρονοϊκή μας συμπεριφορά την εξέλιξη της συνολικής ζωής, τη διάρθρωση της πολιτείας.

Πώς μπορεί μια παράσταση να αλλάξει αντιλήψεις, να περάσει τα σωστά μηνύματα και να κάνει τον θεατή να σκεφτεί;

Το όπλο του θεάτρου είναι μόνο η ειλικρίνεια. Μόνο με την καθαρή αλήθεια, την ουσιαστική αλήθεια, την άφοβη, άσχετα με το ποια φόρμα επιλέγεις – κάθε τρόπος έχει την δικιά του αλήθεια – υπάρχει μια κάποια πιθανότητα να δημιουργηθεί ένας μικρός κραδασμός σε κάποιους ανθρώπους που παρακολουθούν μια παράσταση και να πάρουν μαζί τους μια σκέψη, έναν προβληματισμό, μια φιλοσοφία.

Τι σημαίνει για εσάς το θέατρο; Ηθοποιός ή σκηνοθέτης; Αν σας ζητούσαν να επιλέξετε, ποιο θα διαλέγατε;

Το θέατρο είναι η δουλειά που αγάπησα και που κατάφερα να την κάνω δουλειά μου, να ζω από αυτήν και να εξελίσσομαι μέσα σ’ αυτήν. Η βασική μου ιδιότητα είναι αυτή του ηθοποιού. Όμως, εδώ και μια δεκαετία που σκηνοθετώ, νοιώθω ευτυχής που μπορώ να μιλάω πιο σφαιρικά για ό,τι με απασχολεί, μια τάση που ωρίμασε με το πέρασμα χρόνων μέχρι να τολμήσω να την κάνω πράξη. Θα αποφύγω να απαντήσω ποιο από τα δύο θα διάλεγα. Μερικές φορές αφήνω τη ζωή να αποφασίζει για μένα.

Τι σας τραβά σαν μαγνήτης στον χώρο σας και τι σας απωθεί;

Λατρεύω την τριβή που δημιουργείται μεταξύ των ανθρώπων του θεάτρου, το πόσο δεν φοβόμαστε να εκτεθούμε και να γνωριστούμε σε βάθος με αφορμή μια παράσταση. Μισώ τον σκηνικό ναρκισσισμό.

Κινηματογράφος, θέατρο και τηλεόραση. Ποιο αποτελεί πρόκληση για σας και γιατί;

Αν το θέατρο είναι μια έντονη και ουσιαστική ανταλλαγή ενεργειών μεταξύ ηθοποιού και θεατή, η κάμερα από την άλλη είναι ένα υπέροχο «κρυφτό», ένας γρίφος. Πόσο καλά πρέπει να κρύψω τα συναισθήματά μου για να μπορέσει αυτή να μου τα κλέψει! Μιλάμε για δυο προκλήσεις ανεξάντλητες, για ένα ταξίδι ζωής με ατελείωτα τοπία και στάσεις.

Μαίρη Ζαρακοβίτη