Παρατηρώντες: Ασκητική @ Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα

Καμιά φορά ματώνουμε μέσα στη σιωπή. Άλλες φορές πάλι πληγωνόμαστε με αριστοκρατική χάρη και δακρύζουμε χωρίς να μας δει κανείς. Τα φώτα χαμηλώνουν στην αίθουσα. Ο κύριος Βασίλης Βασιλάκης εισέρχεται και αυτό που διαπιστώνουμε πρώτα και πέρα απ’ όλα, είναι πως η εκφορά του λόγου του είναι τέτοια, που μπορεί να μιλήσει με χίλια χιλιόμετρα την ώρα και να μην κάνει το παραμικρό σαρδάμ. Ο ίδιος θα παίξει, με διάφορες ταχύτητες απόδοσης λόγου και εν γένει ερμηνείας, ουκ ολίγες φορές κατά τη διάρκεια της παράστασης. Κάποια στιγμή θα τον ακούσω να ξεστομίζει «Τι λέω μετά» και θα αναρωτηθώ αν είναι μέρος του μονολόγου ή εφεύρημα προβών ή απλά η ανθρώπινη στιγμή ενός εξωπραγματικού πλάσματος που εμφανίστηκε ανάμεσά μας.

Ο μεγαλύτερος των μεγάλων συγγραφέων της χώρας μας, ο Νίκος Καζαντζάκης, ξεκίνησε να γράφει την Ασκητική το 1922. Στέλνει επιστολή στη Γαλάτεια. «Γράφω τώρα την Ασκητική, ένα βιβλίο mystique… Είναι πέντε κύκλοι: Εγώ, ανθρωπότητα, Γης, Σύμπαντο, Θεός. Πώς ν’ ανέβουμε όλα τούτα τα σκαλοπάτια κι όταν φτάσομε στο ανώτατο να ζήσομε όλους τους προηγούμενους κύκλους. Το γράφω επίτηδες χωρίς ποίηση, με στεγνή, επιταχτική φόρμα».

Ο κύριος Βασιλάκης αναπτύσσει το φιλοσοφικό ζήτημα σε επίπεδα που αγγίζουν, προβληματίζουν και πνευματικά περιβάλλουν εμάς τους θεατές. Ο θεός και η ψυχή, η θέωση και ο άνθρωπος, ο οποίος δεν έχει επιτρέψει ακόμα στον εαυτό του την αθανασία και ίσως να είναι ευτυχής γι’ αυτό. Ήχοι από φυσαρμόνικα παρεμβαίνουν και η ρύμη ξεκινά από ελαφρύ παφλασμό, για να καταλήξει σε τσουνάμι. Ο ίδιος ο ερμηνευτής έχει σκηνοθετήσει τον μονόλογο, πάνω στη θεατρική διασκευή που υπογράφει η κυρία Ευτυχία Δρούκα. Οι φωτισμοί του κυρίου Νίκου Μαυρόπουλου συνάδουν στο να φανεί αυτή η λυρική πλευρά του μονολόγου. Έχει γίνει πολλή και καλή δουλειά και η ενορχήστρωση είναι σχεδόν συμφωνική. Κι ας μιλάμε για μόλις ένα όργανο.

Οι ερωτήσεις πολλές, οι απαντήσεις σιωπηλές. Ο σύγχρονος άνθρωπος διερωτάται. Εκατό χρόνια πριν ο Καζαντζάκης θέτει τις βάσεις για κάτι που θα μας απασχολεί τα επόμενα χίλια. Ο κύριος Βασιλάκης έχει διαβάσει άπειρες φορές το κείμενο, έχει κρατήσει έναν κορμό από αυτό, τον οποίο θεωρεί ως «πιο θεατρικό». Μας τα είχε πει στη συνέντευξη που μας είχε παραχωρήσει, λίγο πριν ξεκινήσει όλο τούτο το εγχείρημα. Είναι μία παράσταση που του αρέσει πολύ, είναι μία παράσταση που έχει παιχτεί πολλές φορές, σε διάφορους χώρους των Αθηνών και της υπόλοιπης Ελλάδας, όλα αυτά τα χρόνια και την οποία παράσταση επανέφερε στο πάντα ζεστό Θέατρο Κάτω απ’ τη Γέφυρα.

Η σκηνική ειλικρίνεια του πρωταγωνιστή και η ενεργοποίηση των πάντων, σε ό,τι αφορά το σώμα του και τη διάθεσή του, είναι το κλειδί και η κλειδαριά στο έργο που θα έλθετε να παρακολουθήσετε. Είναι μία συναισθηματική κατάσταση, που θα σας αγγίξει, που θα νιώσετε ότι προβάλλει και τη δική σας εικόνα στον τοίχο απέναντι. To τέμπο είναι αυστηρά γρήγορο (χρησιμοποιώ λέξεις του ίδιου του ερμηνευτή) και αυτή η ταχύτητα είναι ίσως και ο μαγικός δίαυλος ανάμεσα σε ένα αθάνατο κείμενο και ένα ακροατήριο που θέλει να διδαχθεί λυρικότητα και ποίηση.

Φεύγω από το θέατρο. Κοιτάω μία το πάτωμα και μία τον ουρανό. Ρωτάω βουβά. Ο υπερβατικός διαλογισμός συναντά την ανάγκη μας να ακουμπήσουμε, έστω και για ένα δευτερόλεπτο, το άυλο. Και συνοδοιπόρος μας σε αυτή την αστρική αναζήτηση είναι ο κύριος Βασιλάκης, ο οποίος μας έδειξε αυτό που είναι και όχι αυτό που φαίνεται. Προσεγγίστε άφορα.

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.