Παρατηρώντες: …Δύο πορτοκάλια για τα Χριστούγεννα… @ Θέατρο Εν Αθήναις

Μυστικά. Λέξη που περιγράφει το ανθρώπινο γένος. Λέξη που δείχνει με σαφήνεια την «εργοστασιακή ρύθμιση» της φύτρας μας. Πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις που κρύβουμε από τους άλλους. Κάποιες φορές με καλή πρόθεση. Πολλές φορές με τη χειρότερη όλων.

Ο Νικολάε Τσαουσέσκου, δικτάτορας της Ρουμανίας, εκτελέστηκε τα Χριστούγεννα του 1989. Αν με ρωτήσετε, θα σας απαντούσα πως «και πολύ καλά του φέρθηκαν». Θεωρείται και είναι υπεύθυνος για όλα τα δεινά που βρήκαν αυτή τη χώρα για μία περίοδο τριάντα τεσσάρων ετών. Παρακολουθήσεις, εξαφανίσεις, μυστική αστυνομία (η «περίφημη» σεκουριτάτε), ένοπλες επεμβάσεις και καταστολές, απίστευτη λογοκρισία και οι πλέον άθλιες συνθήκες για τον λαό του. Φαγητό με το δελτίο. Ένα καρβέλι ψωμί την εβδομάδα και μισό κιλό τυρί κάθε τρεις μήνες. Για μία οικογένεια! Και ένα σωρό πράγματα που έκαναν ένα έθνος να υποφέρει και να μετρά ακόμα τις πληγές του. Κακά τα ψέματα. Έστω και σήμερα, οι Ρουμάνοι δεν ξεχνούν. Δεν είναι δυνατόν να ξεχάσουν.

Ο αρχικός μονόλογος του κυρίου Ανδρέα Νάτσιου είναι καταιγιστικός. Υποδύεται έναν Ρουμάνο που πυροβολήθηκε τότε, με τα επεισόδια που ακολούθησαν τη σύλληψη του τύραννου, ζει ακόμα, «φιλοξενεί» δύο σφαίρες στο σώμα του και θέλει όλο αυτό να το κάνει βιβλίο. Ο τρόπος που αφήνει τις λέξεις να βγαίνουν από το στόμα του είναι απλά ευφυής. Μιλά σαν να το έχει ζήσει όλο αυτό, σαν να μην είναι ηθοποιός καν! Νομίζουμε ότι έχουμε μπροστά μας έναν άνθρωπο που μαρτυρά την ιστορία του, έναν άνθρωπο καθημερινό και ταλαιπωρημένο, ένα ζωντανό μνημείο μιας εποχής που ευτυχώς έχει περάσει. Στη συνέχεια, ο Νάτσιος αλλάζει αριστοτεχνικά τον τρόπο εκφοράς του λόγους του, αφού πλέον συνομιλεί με τον εκδότη που ενδιαφέρεται να μεταφέρει όλα όσα έζησε στις μάζες.

Τον οποίο εκδότη υποδύεται ο κύριος Γιώργος Παπαπαύλου. Ο τρόπος που λειτουργεί ο συγκεκριμένος ηθοποιός είναι υποδειγματικός. Οι παύσεις του, το πώς μιλάει πάνω στον άλλο, το πώς μιλάει στο τηλέφωνο. Η ίδια η φυσικότητα εκπεφρασμένη σε ωριμότητα στην τέλεση. Οι διάλογοι είναι απόλυτα ανθρώπινοι, ξεφεύγουν από το στερεοτυπικό των εντυπωσιακών λέξεων ή φράσεων, επειδή «τέχνη κάνουμε» και εισάγουν την καθημερινότητα της κουβέντας, απέχοντας αντιδιαμετρικά από το αγοραίον του πράγματος.

Εδώ έχουμε να κάνουμε με την άριστη διδασκαλία, το τάλαντο και τη σκληρή δουλειά. Ο κύριος Κωνσταντίνος Μάρκελλος, ο οποίος υπογράφει κείμενο και σκηνοθεσία, φρόντισε να «ραντίσει» στους πρωταγωνιστές του την αστρόσκονη του ηθοποιού μέσα από ένα κοστούμι «απλού» ανθρώπου. Οι τρεις τους δεν ερμηνεύουν, δεν παίζουν. «Βρίσκονται» σε έναν χώρο και ζουν τις ζωές που τους εμπιστεύτηκε ο δημιουργός. Μία «έκδοση» θεάτρου που μας βρίσκει απόλυτα εντυπωσιασμένους.

Η κυρία Ελένη Στεργίου υποδύεται τη σύντροφο του εκδότη. Γλυκιά, ερωτεύσιμη, μορφωμένη, καθηγήτρια πανεπιστημίου αν και νεότατη, η συγκεκριμένη γυναίκα έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο αντιμέτωπη με μυστικά ετών, αποκαλύπτει και νιώθει ότι συντρίβεται από το βάρος της αποκάλυψης. Οι διάλογοί της με τον άνθρωπό της είναι τόσο πειστικοί, που αποτελούν από μόνοι τους highlight της παράστασης. Μιλούν ταυτόχρονα, παράλληλα, διακόπτουν ο ένας τον άλλο, «πετάνε» αστεία σε άκυρες στιγμές, προσπαθούν να σώσουν και αποτυγχάνουν. «Πέντε λεπτά έλειψα. Τι έγινε»; Συγκρατήστε αυτή την ατάκα.

To πολύ λειτουργικό σκηνικό – όπως και τα κοστούμια – επιμελήθηκε με επιτυχία η κυρία Αρετή Μουστάκα. Το καθιστικό του διαμερίσματος, το γραφείο του εκδότη. Το γεγονός ότι οι ηθοποιοί δεν έρχονται και φεύγουν, αλλά «αναδύονται» και «καταδύονται» με τη βοήθεια των φωτισμών. Έχουμε να κάνουμε με οξύνοες ανθρώπους και η τέχνη τους αντανακλά αυτή την πλευρά της νόησής τους. Το πέρας της πρώτης πράξης αφήνει τους θεατές «πεινασμένους». Μόλις έχει αποκαλυφθεί το δεύτερο μεγάλο μυστικό. Καλά, πρέπει να κάνουμε διάλειμμα; Πειράζει που θέλω να πάει σερί;

Μας καταγοήτευσε αυτή εδώ η παράσταση. Γνήσιο θέατρο, γνήσια συγκίνηση, από γνήσιους καλλιτέχνες. Προσεγγίστε άφοβα και θυμηθείτε μας. Και όταν φύγετε από το θέατρο, καταγοητευμένοι και σεις, χαμογελάστε και σκεφτείτε κάτι καλό για μας. Είναι η ανταμοιβή μας.

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.