Συγχωρήστε με για το θάνατό μου,
Συγχωρήστε με για τη ζωή μου…

Η πραγματική ιστορία του δικαστή Ιβάν Ιλίτς Μετσνίκοφ μεταφέρθηκε από τη μητέρα του εν λόγω στον Τολστόι. Ο αξιότιμος δικαστής, γόνος ευκατάστατης οικογένειας, καλλιεργημένος, επηρμένος ελέω σπουδών και κοινωνικής θέσης, ήπιος και γεμάτος όνειρα για τον εαυτό του και όχι τόσο για την ίδια του τη γυναίκα και τα παιδιά του, προσπαθεί να μοντάρει ένα κουρτινόξυλο στο καινούργιο του σπίτι. Χάνει την ισορροπία του και πέφτει. Χτυπά, αλλά, όπως όλοι μας, δεν δίνει σημασία στο τραύμα. Εκείνο όμως δίνει όλη τη σημασία του κόσμου. Και τον οδηγεί σιγά-σιγά, μαρτυρικά και ολοκληρωτικά, στον θάνατο.

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Τέταρτη χρονιά που ανεβαίνει το έργο, βασισμένο σε μία υπέρ-συμπαντική (pun intended) διασκευή της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, η οποία υπογράφει και τη σκηνοθεσία. Όλοι οι ρόλοι ξέφυγαν από κοινότυπες διανομές και παίζονται από δύο ηθοποιούς. Ο Θανάσης Κουρλαμπάς και ο Γιώργος Γαλίτης, ο Γιώργος Γαλίτης και ο Θανάσης Κουρλαμπάς, είναι ο Ιβάν Ιλίτς, είναι όλοι οι χαρακτήρες που συναναστρέφεται, είναι η ζωή στο θάνατο και ο θάνατος. Γιατί, έτσι κι αλλιώς, ο θάνατος σημείο της ζωής είναι. Οι δύο ηθοποιοί ερμηνεύουν όλους τους ρόλους και όχι μόνο. Τη μια στιγμή ο ένας από αυτούς είναι ο Ιλίτς και στο καπάκι, την αμέσως επόμενη, ο Ιλίτς είναι ο άλλος! Με εκπληκτική άνεση και απίστευτους αυτοματισμούς. Δείγμα οξύνοιας και ανυπολόγιστου τάλαντου; Δείγμα τρομερής δουλειάς στις πρόβες; Μάλλον όλα τα παραπάνω.

Ευκολία στο χιούμορ, με ατάκες και γκριμάτσες «έξω από το κουτί» και gags που θα σας πάνε βόλτα από τις γειτονιές του Mel Brooks, των Monty Python και ακόμα παραπέρα. Ο κόσμος γέλασε πολύ κατά τη διάρκεια της αφήγησης της ζωής του τραγικού ήρωα. Οι δυο τους φρόντισαν γι’ αυτό. Οι δυο τους φρόντισαν και για το βαρύ κλίμα, στη συνέχεια της εξιστόρησης. Παύσεις και φράσεις επιδόθηκαν σε τρελό χορό με τις εκφράσεις των προσώπων και το κοινό παραδόθηκε άνευ όρων σε ένα κρεσέντο δημιουργικής ηθοποιίας και δυναμικής αισθητικής. Κουρλαμπάς και Γαλίτης ίδρωσαν σαν να έτρεχαν ενενήντα λεπτά στο γήπεδο και έβγαλαν τόση όμορφη ένταση, που πέρασε άνετα σε όλους εμάς που παρακολουθούσαμε. Ακόμα και το ατυχές περιστατικό με θεατή στις μπροστινές σειρές, ο οποίος ασχολούταν με το κινητό του, “διορθώθηκε” με την παρέμβαση του Γιώργου Γαλίτη, ο οποίος απλά “πάτησε” το διακόπτη, απευθύνθηκε στον θεατή και στη συνέχεια “ξαναπάτησε” για να μεταμορφωθεί.

Το 2018 είχα αναφερθεί για αυτή την παράσταση, λέγοντας ότι ήταν η καλύτερη της χρονιάς. Δεν ήταν όμως μόνο εκείνης της χρονιάς. Είναι η καλύτερη παράσταση της ζωής μας! Είναι εκείνη η παράσταση που θα σε ταρακουνήσει συθέμελα, που θα γυρίσει να σου πει με ατόφια τιμιότητα ότι είναι ανόητο να ζεις μια κενή ζωή, είναι ανόητο να γίνεσαι δουλικό του χρήματος, είναι ανόητο να χάνεις το ίδιο το νόημα της ζωής. Όταν θα φτάσεις σε εκείνη την τελική ευθεία του θανάτου, εκεί που θα κάνεις τον απολογισμό σου, τι θα βγάλει η εξίσωση; Ξέρεις; Φαντάζεσαι σίγουρα πόσο κενό θα είναι το αποτέλεσμα;

Το απίστευτα ταλαντούχο δίδυμο Γαλίτης – Κουρλαμπάς είναι οι ηθικοί αυτουργοί αυτής της επιτυχίας, με την αρωγή και καθοδήγηση της εξαιρετικής σκηνοθεσίας από την Κωνσταντίνα Νικολαΐδη. Έχουν περάσει σε άλλο level το κείμενο και δίνουν τόσο δυνατές αποδόσεις σε όλους τους ρόλους του έργου, που θα έπρεπε να γίνουν μάθημα στις σχολές υποκριτικής. Δεν ξέρω αν το ταπεραμέντο, η ευστροφία, το μπρίο και η ευκολία να δαμάζεις την κωμωδία και το δράμα διδάσκεται, αλλά αυτοί οι δύο ηθοποιοί κατέχουν αυτά και ακόμα περισσότερα. Ματώνουν τόσο πολύ πάνω στη σκηνή, έχουν δώσει σε όλους τους ρόλους δικά τους πράγματα. Είναι κτήμα τους πλέον. Όταν τους βλέπεις πάνω στο σανίδι, παρασύρεσαι από τον στροβιλισμό των αποδόσεών τους και όταν τα φώτα κλείνουν και η παράσταση τελειώσει, βγαίνεις από το θέατρο τελείως διαφορετικός άνθρωπος από όταν μπήκες.

Καμία στιγμή της παράστασης δεν είναι χαμένη, ακόμα και σε εκείνες τις περίεργες παύσεις, ακόμα και στα τελείως σκοτεινά της σημεία. Μέσα από το γέλιο πάντα βγαίνουν οι πιο μεγάλες αλήθειες. Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς εύχομαι να γίνει η αφορμή να αλλάξουν ζωές και συνειδήσεις προς το καλύτερο.

Μαίρη Ζαρακοβίτη

Ο συγχρονισμός στις εναλλαγές στις ατάκες ήταν απλά σεμιναριακού χαρακτήρα. Είναι μάλιστα τόσο εντυπωσιακοί οι αυτοματισμοί, που δεν είμαι και πολύ σίγουρος ότι οι συνεχείς και επίπονες πρόβες από μόνες τους μπορούν να οδηγήσουν σε τέτοια εντυπωσιακά αποτελέσματα. Πρέπει να υπάρχει και το υπόβαθρο. Είμαι θιασώτης της άποψης ότι τα πάντα γίνονται όταν ακολουθούνται σοβαρά οι πρόβες, εδώ όμως μιλάμε για ένα dynamic duo, το οποίο έχει αναγάγει το θέαμα σε προσωπική υπόθεση μεταδιδακτορικού επιπέδου. Κάθε χρονιά, κάθε φορά, βάζουν και κάτι άλλο. Τα εφευρήματα και η όλη απόδοση παραθέτουν ένα έργο επί σκηνής, το οποίο θα διδάσκεται στα πανεπιστήμια του μέλλοντος, σαν υπέρτατη μορφή τέχνης. Και όσοι νομίζουν ότι απλά υπερβάλω, ότι έχω παραγεράσει και ότι δεν ξέρω τι μου γίνεται, ας έλθουν μαζί μου ένα Δευτερόβραδο, να δούμε την παράσταση παρέα. Και αν πέφτω έξω, έστω και ένα άγκστρεμ, θα ζητήσω δημόσια συγγνώμη.

O Ιβάν Ιλίτς συνειδητοποιεί ότι θα πεθάνει. Ότι δεν υπάρχει γυρισμός. Ο Χάρος του είναι εξαιρετικά αντιπαθής, είναι όμως ο μόνος συνοδοιπόρος του. Και δεν είναι το καλύτερο του δικαστή να πορευτεί όλη εκείνη τη δημοσιά χωρίς κάποιον άλλο κοντά του. Είναι αυτή η συνειδητοποίηση η ακύρωση όλων όσων είχε κάνει στη μέχρι τότε ζωή του; Είναι η καταβαράθρωση όλων των συναισθημάτων και η ταφόπλακα της αγάπης για τους συνανθρώπους; Πολλά τα ερωτήματα, ανάξιες οι απαντήσεις. Η παράσταση οριοθετεί ένα τεράστιο πλαίσιο σκέψεων, απόψεων, συζητήσεων και εντάσεων πάνω σ’ αυτές. Η παράσταση αυτή σκηνοθετεί και σκηνοθετείται από τη ζωή. Τη διαφεντεύει και σκλαβώνεται από εκείνη. Και στο τέλος, στο τέλος φέρνει την κάθαρση από ένα θαυμάσιο ξέφωτο, με μια πανέμορφη γέφυρα, έξω από το ον. Ο ίδιος ο Ιβάν Ιλίτς λέει πως “τελικά, ίσως να μην έζησε τη ζωή που έπρεπε να ζήσει”. Νομίζω ότι χρειάζομαι και μία πέμπτη χρονιά, για να εμπεδώσω. Μέχρι την έκτη φυσικά.

Κώστας Κούλης

Μετάφραση από τα ρωσικά: Παύλος Στεφάνου

Θεατρική διασκευή/Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη

Σκηνικά/Κοστούμια: Νίκος Κασαπάκης

Πρωτότυπη μουσική: Γιάννης Οικονόμου

Κίνηση: Χριστίνα Φωτεινάκη

Φωτισμοί: Μανώλης Μπράτσης

Creative Agency: GRIDFOX

Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού

Παραγωγή: A PRIORI www.a-priori.gr

Παίζουν: Θανάσης Κουρλαμπάς & Γιώργος Γαλίτης

Η θεατρική διασκευή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΥΡΑΣΙΑ και πωλείται στο θέατρο Αλκμήνη και εδώ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΙΛΙΤΣ – Εκδόσεις Ευρασία (eurasiabooks.gr)

Πληροφορίες παράστασης:

Από 10 Οκτωβρίου 2022

Κάθε Δευτέρα στις 18.00

Διάρκεια παράστασης: 80’ χωρίς διάλειμμα

Τιμές εισιτηρίων

Γενική είσοδος: 14€

Παιδικό, φοιτητικό, ηθοποιών, ανέργων, αμέα: 10€

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΟΛΑ ΤΑ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 10€

ΜΕΡΟΣ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΟΛΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΟ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ «ΔΕΣΜΟΣ».

Εισιτήρια

• TICKETMASTER Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΙΛΙΤΣ | 4ος χρόνος (ticketmaster.gr)
• ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΚΜΗΝΗ τηλ. κρατήσεις 2103428650 και 6930590839
• TICKETMASTER τηλ. κέντρο 2111981535
• MY DAILY SPOT Σύνταγμα (Μητροπόλεως 25), τηλ: 2117502946
• MY DAILY SPOT Κολωνάκι (Τσακάλωφ 14), τηλ: 2117502947

Πρόσβαση στο θέατρο

Θέατρο Αλκμήνη

Αλκμήνης 8, Γκάζι (μετρό Κεραμικός)

Χάρτης: https://www.bing.com/maps?osid=77ce0545-25d5-411d-ac79-b9cf3028204d&cp=37.975299~23.705425&lvl=16&imgid=43cf97be-7fed-4a91-845c-c47239c78e12&v=2&sV=2&form=S00027

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΑΛΚΜΗΝΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΑΜΕΑ

Σημείωμα Κωνσταντίνας Νικολαΐδη

Πρωτοδιάβασα αυτό το αριστούργημα σε ηλικία 20-22 χρονών. Το είχα βρει ανάμεσα σε κάτι βιβλία της θείας μου και το «έκλεψα» με μαεστρία. Παρ’ ότι δεν έχω καλή μνήμη, θυμάμαι έντονα τη στιγμή που διάβασα τη συγκεκριμένη νουβέλα. Ήταν νύχτα και ήμουν ξαπλωμένη στο κρεβάτι μου, στο πατρικό μου. Είχε ησυχία. Όταν διάβασα και την τελευταία του λέξη, το έκλεισα, έμεινα λίγο στη σιωπή και αναρωτήθηκα -πέραν όσων ένιωσα τα οποία είχαν τεράστιο όγκο για να καταφέρω να αποκρυπτογραφήσω εκείνη τη στιγμή- τι είχα μόλις… δει; Ναι, δεν είχα διαβάσει για τον Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς, τον είχα δει. Κι όχι μόνο. Τον είχα ζήσει! Η υπέροχη πένα του Τολστόι μπόρεσε, όχι μόνο να μου δημιουργήσει εικόνες, αλλά να με κάνει συνοδοιπόρο. Ήμουν εκεί, σε όλα όσα συνέβησαν σ’ αυτόν τον άνθρωπο. Μα, αυτό το έργο είναι θέατρο! Το έκλεισα. Δεν ήταν τότε η ώρα του να το κάνω κάτι. Δεν μπορούσα τότε να το κάνω κάτι. Μετά, χαθήκαμε. Πέρασαν τα χρόνια, ξέχασα τον τίτλο, ξέχασα την υπόθεση, ξέχασα ακόμα και τον συγγραφέα. Μόνο την απόχρωση του εξώφυλλου θυμόμουν, ένα περίεργο όνομα κι ένα πόμολο. Α! Και μια κουρτίνα! Αυτά θυμόμουν. Κι έναν Θάνατο. Τον Θάνατο. Πριν 5 χρόνια άρχισα να το αναζητώ πιο επίμονα. Το έψαξα πάρα πολύ, σφούγγιζα το μυαλό μου να βρω μία έστω μικρή πληροφορία για κάτι… Κάτι! Δυστυχώς τίποτα. Ρώτησα πολλούς, περιέγραψα όπως-όπως την ιστορία (είχε ξεθωριάσει κι αυτή, παρ’ όλο που το συναίσθημα ήταν το ίδιο έντονο μέσα μου όπως εκείνη τη νύχτα), έψαξα στο ίντερνετ… αλλά τι να βρεις με μια κουρτίνα, ένα πόμολο κι έναν θάνατο. Η πίστη όμως μετακινεί βουνά κι εγώ πίστευα βαθιά μέσα μου ότι θα το βρω, ότι θα με βρει. Και με βρήκε. Αυτό με βρήκε, ναι. Μετά από τόσα χρόνια. Την καταλληλότερη στιγμή. Και να ‘μαστε τώρα ακόμα εδώ, με τον Θανάση και τον Γιώργο, να συνεχίζουμε να αγγίζουμε με σεβασμό αυτή την υπέροχη ιστορία που μας συντροφεύει 4 χρόνια τώρα. Να γελάμε, να κλαίμε, να φοβόμαστε, να μαθαίνουμε, να αγαπάμε… Αυτά κι άλλα τόσα, μέσα απ’ τον Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς. Ένας απλός θάνατος ενός απλού ανθρώπου κι ένας ύμνος στη Ζωή και στον Θάνατο.

Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Άντζυ Νομικού