Παρατηρώντες: Σκότωσα τον νταή του απαρτχάιντ @ Θέατρο Από Κοινού

Το απαρτχάιντ (apartheid) ήταν ένα σύστημα θεσμοθετημένου φυλετικού διαχωρισμού, που εφαρμόστηκε στη Νότια Αφρική από το 1948 έως το 1994. Ο Χέντρικ Φερβούντ διετέλεσε Πρωθυπουργός της Νότιας Αφρικής από το 1958 έως το 1966, όταν και δολοφονήθηκε από τον Δημήτρη Τσαφέντα, για την εφαρμογή του θεσμοθετημένου φυλετικού διαχωρισμού, με αυστηρούς νόμους που περιόριζαν τα δικαιώματα των μαύρων και άλλων μη-λευκών πολιτών.

Δεν θα κρυφτώ πίσω από το δάχτυλό μου. Δεν γνώριζα την ιστορία. Μέσα όμως από την παράσταση αισθάνθηκα τόσο μικρή, τόσο εύθραυστη και τόσο μη ενημερωμένη, καθώς ποτέ δεν έμαθα ή δεν μάθαμε για όλα όσα γίνονταν και γίνονται σε ένα μέρος της Γης, του πλανήτη, που όλοι είμαστε φιλοξενούμενοι. Του κόσμου που δεν θα έπρεπε και δεν πρέπει να ζυγιάζεται ανάλογα με το χρώμα του δέρματός μας, το φύλο μας ή την οικονομική μας κατάσταση.

Ο Δημήτρης Τσαφέντας βρίσκεται στην φυλακή, καθώς οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αποφάσισαν να τον κρατήσουν ζωντανό ώστε να μην αναγνωριστεί ως εθνικός ήρωας για την δολοφονία του Φερβούντ. Ήταν ένας δημόσιος υπάλληλος, γεννημένος στη Μοζαμβίκη και η μικτή καταγωγή που «κουβαλούσε» τον περιθωριοποίησε. Παρά το ότι θεωρούταν λευκός, τον αντιμετώπιζαν σαν μαύρο. Στη φυλακή, εκεί, δίπλα στον χώρο που γίνονταν καθημερινά εκτελέσεις, ανάμεσα σε βασανιστήρια, ξύλο, αλλά και σε ψυχιατρικές κλινικές (καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του), ζώντας σε άθλια κατάσταση, καταθέτει βήμα βήμα τη δική του αλήθεια και το χρονικό της δολοφονίας.

Πολλές φορές τα πόδια του δεν τον κρατούν, η ένταση της φωνής του πάλλεται, η πείνα και η κακουχία τον νικούν, αλλά η ψυχή του μένει ανέπαφη από όλα αυτά. Θυμάται στιγμές με τη νόνα του, τον μόνο άνθρωπο που τον αγάπησε, τον μόνο άνθρωπο που τον είδε πραγματικά. Σκέφτεται την χώρα του, τις μυρωδιές και τις εικόνες που είναι βαθιά κλεισμένες μέσα του. Θυμάται τους ανθρώπους, μαύρους και λευκούς, να του φέρονται σαν σκουπίδι λόγω του χρώματος του. Μας μιλά για τις ώρες εκείνες που και ο ίδιος διχάζεται, που το μυαλό παίζει το κυρτωμένο του παιχνίδι.

Αφήνεται στο ταξίδι της μνήμης και ο μονόλογος που παρακολουθούμε στο θέατρο “Από Κοινού” μας συγκλονίζει. Μας κυριεύει η ανάγκη να ανοίξουμε τα μάτια, τις ψυχές και να δούμε τι πραγματικά συνέβαινε τότε, αλλά και τι συμβαίνει σήμερα. Λόγια συμπόνοιας φτάνουν στον λάρυγγά μας. Πώς είναι δυνατόν να έχουμε φτάσει στο φεγγάρι αλλά να είμαστε τόσο μικροί ακόμα; Η αφέλεια που μας κυκλώνει και ο κοπαδισμός, μας έχουν φέρει σε αυτό το χάλι.

Ο Νίκος Ιωαννίδης γίνεται για τις ανάγκες της παράστασης ο Δημήτρης Τσαφέντας. Πίσω από κάγκελα και μέσα από έναν αφοπλιστικά τέλειο μονόλογο, καταφέρνει να μας αφυπνίσει. Στα εβδομήντα και κάτι λεπτά που διαρκεί η παράσταση, καταπονείται, ενσαρκώνοντας τρισδιάστατα τον ήρωά του. Κάποιες στιγμές καταφέρνει να μεταφέρει τη φρίκη της φυλακής τόσο ζωντανά, που νοιώθεις τη ραχοκοκαλιά σου να τεντώνει. Θέλεις να σκύψεις εμπρός σε αυτό τον άνθρωπο, να τον πάρεις από το χέρι και να του δείξεις ότι υπάρχει ελπίδα αλλά… υπάρχει;

Η ρεαλιστική σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη διογκώνει στο έπακρο ό,τι βιώνουμε. Η μουσική και τα φώτα διοχετεύουν παλμούς και συναισθήματα.

Είναι μια συγκλονιστική κατάθεση ψυχής, έναυσμα για σκέψη και αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Η παράσταση «Σκότωσα τον νταή του απαρτχάιντ» είναι αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο συγκλονιστικές παραστάσεις φέτος και αξίζει την αγάπη και την προσοχή σας.

Μαίρη Ζαρακοβίτη

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.