Παρατηρώντες: Η Τελευταία Απολογία του Νίκου Κοεμτζή @ Θέατρο Σταθμός

Το μόνο που ήθελα… Να πεθάνω όρθιος… Όπως πεθαίνουν τα δέντρα.

Πουλούσε το βιβλίο του, την αυτοβιογραφία του, στο Μοναστηράκι και στη συνέχεια στο κέντρο των Αθηνών. Στις 23 Σεπτεμβρίου του 2011, εκεί, στο τραπεζάκι του, στα βιβλία του πάνω, παθαίνει ανακοπή. Δεν γλυτώνει. Αφήνει την τελευταία του πνοή πάνω σ«Το μακρύ ζεϊμπέκικο». Δεκατρία χρόνια μετά, ακριβώς όμως, στις 23 του Σεπτέμβρη φέτος, κάνει πρεμιέρα αυτή η παράσταση. Εξαιρετική επιλογή και πανέξυπνη σκέψη να ξεκινήσουν τέτοια μέρα.

Ο Κοεμτζής επανέρχεται στη ζωή. Πριν φύγει από τον κόσμο τούτο είχε μία επιθυμία. Να ξαναγυρίσει και να πει την ιστορία του στον απλό κόσμο. Είμαστε όλοι αυτιά και παρακολουθούμε τα βήματα ενός ανθρώπου που είχε δυστυχισμένα χρόνια σαν παιδί, σαν έφηβος, σαν ενήλικος… Η κατοχή, ο εμφύλιος, οι χωροφύλακες, η σκληρότητα του πατέρα του, η κακομεταχείριση, η φυλακή, η παθογένεια, η κοινωνική άβυσσος… Ο Κοεμτζής αρνείται να γίνει ρουφιάνος της αστυνομίας. Στις 24 Φλεβάρη του ’73, γίνεται το κακό. Σκοτώνει τρεις και τραυματίζει άλλους οκτώ. «Τα δυο σου χέρια πήρανε βεργούλες και με δείρανε»… Τρεις εις θάνατον και οκτώ ισόβια…

Μπροστά μας βρίσκεται ο κύριος Μάρκος Γέττος. Ο Νίκος για απόψε. Αφηγείται. Πηγαινοέρχεται. Πέφτει κάτω. Σηκώνεται. Πασαλείβεται με χώμα. Πίνει νερό. Χτυπιέται. Αφηγείται. Στέκεται. Σταματά να μιλά. Κοιτάζει. Αφηγείται.

Απίστευτος! Το τάλαντο είναι δεδομένο, η δουλειά πασιφανής. Τον πήρε τον ρόλο και τον έκανε ζωή. Ο κύριος Αλέξανδρος Νικόλαος Μπαλαμώτης σκηνοθετεί με φινέτσα ένα εξαίρετο κείμενο, που υπογράφει ο κύριος Βαγγέλης Γέττος, αδελφός του ανθρώπου που αντικρύζουμε στη σκηνή. Ο κύριος Μπαλαμώτης Θέλει ο πρωταγωνιστής του να μην λέει απλά την ιστορία. Θέλει ο πρωταγωνιστής του να ΕΙΝΑΙ η ιστορία. Να κάνει το κοινό να προχωρά μαζί του. Η αφήγηση είναι μπρος πίσω, με ανάμνησες από τα παιδιά του χρόνια, με επεισόδια στην εφηβεία και πάλι πίσω. Ο πατέρας του έδεσε σε ένα δέντρο τον αδελφό του Δημοσθένη και τον έδερνε. Και οι περαστικοί έμεναν να παρακολουθούν, λες και ήταν θέατρο. Εκείνος μπήκε στη μέση και τον απάλλαξε από το μαρτύριο, κατεβάζοντάς τον από το δέντρο.

Ο κύριος Γέττος μας αφηγείται ένα περιστατικό. Πώς ένας χασάπης έσφαζε ένα μοσχάρι και πως το άμοιρο το ζωντανό υπέφερε πάνω στο τσιγκέλι, ενώ σκούντριζαν οι θαμώνες. Είναι αιχμηρή η εκφορά των λέξεων. Είναι το παράπονο ενός ζευγαριού θλιμμένων ματιών. Ο ίδιος έχει άψογο έλεγχο της γλώσσας του. Μηδέν σαρδάμ σε μία ώρα και πέντε λεπτά. Χειμαρρώδης στον τρόπο του, παγωμένος κατά διαστήματα, οξύμωρο από μόνο του όλο το θεματικό, με τον πρωταγωνιστή να σταματά, να εκτελεί παύσεις, σαν να παίζει κάποιο μουσικό κομμάτι. Τα εύσημα εδώ στον κύριο Αυγουστίνο Κούμουλο, για την επιμέλεια κίνησης. Το κοινό ψάχνεται. Γιατί δεν λέει παρακάτω; Τι γίνεται παρακάτω; Πότε θα ξαναρχίσει να αφηγείται; Είναι τόσο κομψό το σκηνοθετικό τρικ, που κάνει την παράσταση ζωντανό οργανισμό. Μαζί θα ανακαλύψουμε τι συνέβη, τι θα συμβεί.

Το χειροκρότημα βρίσκει τον κύριο Γέττο να φωνάζει να κατέβουν στη σκηνή όλοι οι συντελεστές. Είναι φανερά συγκινημένος, απολαμβάνει τη στιγμή και αγκαλιάζει όλους εκείνους που στήριξαν την προσπάθεια. Από τώρα θεωρώ ότι βάζει υποψηφιότητα για βραβείο ερμηνείας και θυμηθείτε με όταν θα έλθει εκείνη η ώρα. Είδαμε ένα σπάνιο λουλούδι να φυτρώνει σε βαλτότοπο και να ανθίζει και να μοσχομυρίζει. Πέρα από σουγιάδες, φαλτσέτες, παραγγελιές και αντικρουόμενες μαρτυρίες. Πέρα κι από την ίδια τη λογική. Ζωή τη λένε. Θα συνηθίσουμε.

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Δυστυχώς δεν έχει αλλάξει κάτι προς το καλύτερο. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Κείμενο: Βαγγέλης Γέττος

Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Νικόλαος Μπαλαμώτης

Σκηνικό – κοστούμι: Αλέγια Παπαγεωργίου

Μουσική – ηχητικός σχεδιασμός: Δημήτρης Χατζηζήσης

Σχεδιασμός φωτισμών: Λάμπρος Παπούλιας

Επιμέλεια κίνησης: Αυγουστίνος Κούμουλος

Social media: Ideation

Φωτογραφίες: Μάνος Ξηρουχάκης

Υπεύθυνη επικοινωνίας: Ευαγγελία Σκρομπόλα

Teaser-Trailer: Μάκης Ματσούκας, Κωνσταντίνος Καλαβρέζος, Αλέξανδρος Μασμανίδης

Σύμβουλος έρευνας: Φώτης Παλαμιώτης

Εταιρία παραγωγής: The Prodigy Theatre Company