Axis Mundi – Το τελευταίο δέντρο @ BIOS

Ερυσίχθων ο Θεσσαλός. Μυθικός γιος του Μυρμιδόνα ή του Τρίοπα και εγγονός του θεού Ποσειδώνα. Πάνω απ’ όλα; Ασεβής! Δεν λογάριαζε τίποτα, αν επρόκειτο για τη βολή και την τέρψη του. Ούτε καν τους ίδιους τους θεούς.

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Θέλει να χτίσει ένα παλάτι στη θέση άλσους που οι Πελασγοί έχουν αφιερώσει στη θεά Δήμητρα. Κόβει όλα τα δέντρα, μαζί και το τελευταίο. Μία λεύκα, που ήταν το αγαπημένο δέντρο της θεάς. Ο επηρμένος αριστοκράτης δεν αντιλαμβάνεται πως η Ύβρις και η Νέμεσις μένουν η μία δίπλα στην άλλη και λειτουργούν σαν την αστραπή με τη βροντή. Πολύ σύντομα η ίδια η Δήμητρα θα τιμωρήσει τον αλαζόνα θνητό. Θα του «χαρίσει» πείνα. Ακράτητη. Ακόρεστη. Θα φάει ό,τι υπάρχει στο σπίτι του. Θα πουλήσει όλα του τα υπάρχοντα για να αγοράσει τρόφιμα. Θα πουλήσει την ίδια του την κόρη. Και κάποια στιγμή, όταν όλα πλέον θα έχουν χαθεί, θα αρχίσει να τρώει τις ίδιες του τις σάρκες.

Τρεις ηθοποιοί. Τραγούδι, ρυθμός, απαγγελία, μονόλογοι που τέμνονται. Ο κύριος Δημήτρης Τσιάμης έχει αναλάβει τη δραματουργία και τη σκηνοθεσία, ενώ πρωταγωνιστεί ως Ερυσίχθων. Οι δύο κυρίες του θιάσου, Λυσάνδρα Αναστασοπούλου και Αλίκη Στενού, υποδύονται πολλαπλούς χαρακτήρες, στην ουσία είναι ο κορμός του δέντρου της παράστασης. Η αρχική σκηνή μας μπάζει σε ένα κλίμα ακατάληπτων φράσεων και χορευτικών κινήσεων. Κάποια φωνητική έκρηξη μου ακούγεται σαν «Φάιαρ» ήτοι φωτιά. Είναι η ηρεμία πριν την καταιγίδα κι ας ακούγεται πιο εκκωφαντική. Συγκρατώ το αγνό κοπάνημα των χαρακτήρων, καθώς αρχίζουμε να μπαίνουμε στο κλίμα της ιστορίας. Οι περισσότεροι θα χρειαστεί να ψάξετε τον μύθο και να διαβάσετε τις λεπτομέρειες. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό σημείο της μυθολογίας μας.

Δίνει κρουστό ρυθμό ο Τσιάμης. Οι δύο συμπρωταγωνίστριές του κινούνται ανάλογα. Πέφτουν, σηκώνονται, τσακίζονται και ξαναγίνονται όπως ήταν πριν. Οι φωνές των κοριτσιών είναι γάργαρες, ταιριάζουν άψογα με την αντρική και αφηγούνται μελωδικά. Δεν υπάρχουν στίχοι, δεν υπάρχει λιμπρέτο, πρόκειται για φωνητικές αρμονίες. Και πρόκειται για το soundtrack της παράστασης.

Ο αγνώμων άναξ πέφτει στα πατώματα. Η άκρατη είναι πλέον ο δαίμονάς του. Φωνάζει, ουρλιάζει. Θέλει περισσότερο. Οι κόρες θορυβούνται, φοβούνται, τρομοκρατούνται. Δεν αντιμετωπίζεται η κατάρα μιας θεάς. Δεν παρέχει καμία βοήθεια η αλαζονεία. Από καμάρωμα ταρτάρωμα, με τον Ερυσίχθοντα να προσπαθεί να σκεφτεί καθαρά και να μην μπορεί, εξαιτίας της καταραμένης άκρατης πείνας του.

Θα πρότεινα, το επαναλαμβάνω, πριν πάτε στην παράσταση, να μπείτε στον κόπο να μάθετε τα του μύθου. Όχι μόνο θα εντυπωσιαστείτε από το πώς και το τι του τραγικού χαρακτήρα, θα είστε έτοιμοι να εντρυφήσετε στο έργο. Η παράσταση μεταφέρει στο σήμερα μία διαχρονική κραυγή για το περιβάλλον. Η Γη δεν συγχωρεί τον άνθρωπο. Μπορεί να είναι ο διαφεντευτής της, είναι όμως πολύ μικρός μπροστά της όταν εκείνη θυμώνει. Η τιμωρία της Δήμητρας είναι στην ουσία η μήνις της Γης, είναι η μάνητα της Φύσης, η οποία δεν αντέχει άλλα μαχαιρώματα. Τα δέντρα υπομένουν έναν βασανισμό και μία κονιορτοποίηση άνευ προηγουμένου. Και τούτη η παράσταση έρχεται να δείξει τα στραβά και τα ανάποδα μίας τέτοιας κακομεταχείρισης.

Η ένταση είναι τεράστια για τους ηθοποιούς. Τους βλέπω στο μπιζάρισμα. Μοιάζουν καταβεβλημένοι, αλλά αν τους το έλεγαν, θα ξανάπαιζαν όλη την παράσταση στο καπάκι. Φαίνεται στα μάτια τους, στις ανάσες τους, στο πώς ενώνονται τα χέρια τους όταν υποκλίνονται. Σπίθα στη ματιά, με τον πολιτισμό να αναδύεται. Σπίθα που κοντράρει το σκοτάδι κάθε μορφής…

Κώστας Κούλης

Δραματουργία/Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τσιάμης
Κοστούμια/Σκηνικά: Νίκη Ψυχογιού
Σχεδιασμός Φωτισμού: Εβίνα Βασιλακοπούλου
Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστίνα Χατζημαρινάκη
Φωτογραφίες: Κωστής Καλλιβρετάκης
Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: Εταιρία Θεάτρου PER THEATER FORMANCE

Ερμηνεύουν (αλφαβητικά) : Λυσάνδρα Αναστασοπούλου, Αλίκη Στενού, Δημήτρης Τσιάμης.