Παρατηρώντες: 𝝞𝝚𝝦𝝖 𝝤𝝙𝝤𝝨 𝟯𝟰𝟯 – Μαρτυρίες από το Δρομοκαΐτειο @ Μπάγκειον

Καλώς ήλθατε στο μέρος που έχει παγώσει ο χρόνος. Κανείς δεν φεύγει από εδώ μέσα. Και κανείς δεν πρόκειται να φύγει…

Ζωρζής Δρομοκαΐτης. Εθνικός ευεργέτης. Γεννημένος στη Χίο, πολύ-ταξιδεμένος, αυτοδημιούργητος, πατριώτης. Στη διαθήκη του αφήνει τεράστια ποσά για σχολεία, για να βοηθηθούν όσοι χρήζουν βοήθειας και υπογράφει την έναρξη της διαδρομής ενός ψυχιατρικού ιδρύματος, κάτι που πάντα είχε σαν όραμα, όσον αφορά τη δημιουργία και την εφαρμογή. Το 1887 ιδρύεται ο Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, επί της Ιεράς Οδού, στο νούμερο 343. Το 1995 κυκλοφορεί το βιβλίο της Μαρίας Φαφαλιού «Ιερά Οδός 343. Μαρτυρίες από το Δρομοκαΐτειο». Το 2018 επανακυκλοφορεί. Διάφορες ιστορίες από την πορεία των εκατόν τριάντα ετών.

Η κυρία Χριστίνα Λυκοτσέτα μελετά τις μαρτυρίες και τις ιστορίες, τις μεταφέρει θεατρικά, προσθέτει αποσπάσματα από το βιβλίο «Αυτοί οι ωραίοι τρελοί» του Γιάννη Καιροφύλα, προσθέτει επίσης μία αφήγηση από το βιβλίο «Ακόμη ένας άγιος» Γιάννη Ρίτσου και αναλαμβάνει να μας επικοινωνήσει αυτές τις αράδες από σκηνής. Κοντά της έχει τον κύριο Φίλιππο Δραγούμη, ο οποίος υποστηρίζει αυτό τον διευρυμένο μονόλογο με λόγια και μελωδίες. Ακούγοντας τις μουσικές φράσεις του, θα έλεγα πως πρόκειται για κινηματογραφικό ντύσιμο και μάλιστα σε θρίλερ μοτίβα, ενώ βάζω στοίχημα πως αν είχα τον King Diamond παρόντα στην αίθουσα, εκείνος θα χαμογελούσε ικανοποιημένος, αφού τελικά υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που να μπορούν να μεταδώσουν αγωνία και τρόμο μέσω του πενταγράμμου.

H κυρία Λυκοτσέτα αφηγείται. Στο ίδρυμα αυτό έχουν «φιλοξενηθεί» ο Γεώργιος Βιζυηνός, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Μιχαήλ Μιτσάκης και είναι πραγματικά μακρύς ο κατάλογος. Για τον Βιζυηνό αναφέρεται στις πρώτες «ενδείξεις», στις αντιδράσεις των συνεργατών του, στο πώς η κοινωνία στάθηκε απέναντί του. Είναι λυρική η κυρία Λυκοτσέτα. Είναι απόλυτα περιγραφική. Η σταθερή φωνή της, η ηρεμία του προσώπου της, οι τονισμοί και οι εμφατικές αλλαγές σε ένταση, κάνουν κάθε ιστορία ξεχωριστή. Η ίδια κινείται κατά μήκος της σκηνής, ενώ άλλες φορές αφηγείται καθισμένη.

Ο τρόπος μετάδοσης των εικόνων μέσω των ιστοριών… Είναι απλά «οπτικός». Στην ουσία παρακολουθούμε χωρίς να βλέπουμε. Η ταινία που θα μπορούσε άνετα να προβάλλεται, είναι στην ουσία η αλυσίδα γεγονότων, που εκφέρονται από την πρωταγωνίστρια. Παγώνουμε ανά διαστήματα. Ιδίως όταν γίνεται αναφορά στις πρώτες μέρες, εκεί που η αρρώστια κάνει γνωστή την εμφάνισή της και όλοι αδυνατούν να πιστέψουν ότι δικός τους άνθρωπος πέρασε τον φράχτη και «είναι τρελός» πλέον… Όσοι από τους θεατές έχουν να θυμούνται δικά τους περιστατικά, δηλαδή οικείων τους προσώπων, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα ανατριχιάσουν. Οι υπόλοιποι… θα συγκινηθούν και ίσως και να αναπνεύσουν πιο άνετα.

Ο κύριος Βασίλης Παχουνδάκης μας προσφέρει μία στρατευμένη σκηνοθεσία, έχοντας σαν πρωταρχικό στόχο την αβίαστη αφήγηση των ιστοριών. Οι πρωταγωνιστές του επικοινωνούν αυτά που συνέβησαν, τα περνάνε στο κοινό χωρίς την παραμικρή δυσκολία και χρησιμοποιούν διαλόγους και διηγήσεις για να κάνουν αυτές τις ιστορίες ακόμα πιο ζωντανές. Για να τις κάνουν, από ιστορίες, μαρτυρίες.

Λένε πως η γραμμή μεταξύ ισορροπίας και τρέλας είναι πολύ λεπτή. Τόσο λεπτή, που κάποιες φορές μπορεί να διαπερνάται, να παρακάμπτεται, να λυγίζει και να τεντώνεται, χωρίς το ανθρώπινο μάτι να διακρίνει το σημείο που γίνεται το κλικ. Αυτή η παράσταση λειτουργεί σαν μικροσκόπιο, προκειμένου να δούμε τη στιγμή, προκειμένου να απομονώσουμε το χρονικό σημείο της διαπέρασης, της παράκαμψης, του λυγίσματος και του τεντώματος. Αυτή η παράσταση είναι στην ουσία «υπηρέτης δύο αφεντάδων». Ιστορική αναδρομή και αφηγήσεις από μία κρύπτη, που ήθελε από πάντα να γίνει σκύτη. Και δεν τα κατάφερε ποτέ…

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.