Το φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» ένα πρωτοποριακό πολιτιστικό εγχείρημα του Δήμου Χανίων (με τη συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης και τη συνδρομή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού), που στη διετή του πορεία έχει κατορθώσει να επιτύχει όχι μόνο τη γέννηση της πρωτογενούς πολιτιστικής παραγωγής, αλλά και την άνθιση της νέας καλλιτεχνικής δημιουργίας, γνωρίζοντας έτσι αμέτρητη επιτυχία.

Μία συνέντευξη Τύπου στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Με αφορμή λοιπόν το τέλος της επιτυχημένης διετούς προσπάθειας του Φεστιβάλ, δόθηκε μια σχετική συνέντευξη Τύπου, που περιλάμβανε τον καλλιτεχνικό απολογισμό της λειτουργίας του μαζί με την ανακοίνωση για την έναρξη της περιόδου υποβολής περί καλλιτεχνικών προτάσεων του 2023, που θα κοσμήσουν την εκ νέου λειτουργία του Φεστιβάλ. Το παρόν έδωσαν ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Ιωάννης Γιαννάκης, καθώς και η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Μυρτώ Λάβδα, όπου τοποθετήθηκαν περαιτέρω πάνω στα ζητήματα για τη λειτουργία και την συμβολή του Φεστιβάλ, ενώ παρευρέθηκαν και αρκετά μέλη της επιτροπής αξιολόγησης των καλλιτεχνικών προτάσεων, καθώς και καλλιτέχνες που συμμετείχαν με τα έργα τους στον φεστιβαλικό αυτό κύκλο, όπου και εκείνοι με την σειρά τους τοποθετήθηκαν συνοπτικά για την εμπειρία τους στα «Ανοιχτά Πανιά».

Η εκδήλωση ξεκίνησε με ένα εισαγωγικό βίντεο περί των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων του Φεστιβάλ που υλοποιήθηκαν στα Χανιά τα τελευταία δυο χρόνια. Εικαστικές εκθέσεις και πρότζεκτ, θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις χορού, μουσικό-εικαστικές παρεμβάσεις στους ιστορικούς χώρους των Χανίων, με πάνω από 6.000 θεατές και 460 συμμετέχοντες, αποτελούν μόνο ένα μικρό δείγμα παρουσίασης της υπερπροσπάθειας του Φεστιβάλ. Κατόπιν της σύντομης αυτής παρουσίασης, ακολούθησε ευθύς ο λόγος του Δημάρχου Χανίων, Παναγιώτη Σημανδηράκη. Ο κύριος Σημανδηράκης, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στο γεγονός πως τα «Ανοιχτά Πανιά» κατάφεραν να αντιστρέψουν την πεπατημένη διαδικασία περί πολιτιστικής παραγωγής, καθιστώντας τα Χανιά τον πυρήνα παραγωγής του Φεστιβάλ. Οι καλλιτεχνικές προτάσεις εξέρχονται από τις περιφέρειες προς το κέντρο, αντί του αντιθέτου και σύνηθες, καταρρίπτοντας έτσι όρους συμβατικούς και δεδομένους για τη διεξαγωγή των καλλιτεχνικών παραγωγών. Γι’ αυτό και η διεξαγωγή αυτού του Φεστιβάλ αποτελούσε ένα στοίχημα για τα δεδομένα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ η επιτυχία του επέφερε και την «καλλιτεχνική και όχι μόνο δικαίωση». Τα «Ανοιχτά Πανιά» δημιούργησαν, όπως δηλώνει ο κύριος Σημανδηράκης, μια ώσμωση μεταξύ Χανίων και καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, αλλά κυρίως διασύνδεση μεταξύ Πολιτισμού και Παιδείας με τη διαδραστική αλληλεπίδραση κοινού-καλλιτεχνών, αφού κάθε δράση του Φεστιβάλ προϋποθέτει την παραπάνω σύμπραξη.

Επιπροσθέτως, ο Δήμαρχος Χανίων τόνισε το θέμα χρηματοδότησης του δήμου στο έργο του Φεστιβάλ, για το οποίο διατέθηκε το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού για τα πολιτιστικά δρώμενα. Και ενώ θα μπορούσε να επενδυθεί, όπως συνήθως γίνεται, σε υλικές και όχι αυλές δαπάνες, ο Δήμος Χανίων θεώρησε το Φεστιβάλ μια τοπική ανάγκη των Χανίων που πρέπει να υλοποιηθεί. Τα «Ανοιχτά Πανιά» είναι το αντίβαρο του πολιτισμού που διατηρεί ζωντανή και ενεργή την καλλιτεχνική ταυτότητα των Χανίων. Και γι’ αυτό έχει ύψιστη σημασία. Κλείνοντας, ο κύριος Σημανδηράκης ευχαρίστησε τους φορείς της περιφέρειας, τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού και την Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ, για την πολύτιμη συμβολή τους. Μετέπειτα ο λόγος δόθηκε στον αντιδήμαρχο Πολιτισμού, Ιωάννη Γιαννακάκη, ο οποίος αμέσως επισήμανε τη σπουδαιότητα του Φεστιβάλ. Ένα φεστιβάλ που μετατρέπει σιγά σιγά τις δυνατότητες σε γεγονότα. Ένα φεστιβάλ χωρίς περιορισμούς και λογοκρισία.

Τα Χανιά χρειάζονται τα «Ανοιχτά Πανιά». Είναι το καλλιτεχνικό αντίβαρο έναντι του τουριστικού των Χανίων. Ή καλύτερα, τα «Ανοιχτά Πανιά» είναι η σύμπραξη αυτών των δυο, αφού μέσω των καλλιτεχνικών παραγωγών, που διεξάγονται παντού στα Χανιά, από τα πιο τοπικά σημεία μέχρι και τα πιο κρυμμένα μέρη, τα Χανιά ξανά συστήνονται σε κατοίκους και επισκέπτες και μάλιστα με τον πιο δημιουργικό και καλλιτεχνικό τρόπο. Εξάλλου, όπως ανέφερε και ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, τα Χανιά έχουν μακροχρόνια παράδοση στον πολιτισμό, έχουν φέρει σπουδαίους καλλιτέχνες και έχουν αγκαλιάσει με μεγάλη αγάπη την τέχνη και ό,τι συνεπάγεται αυτή. Ο αντιδήμαρχος τελείωσε την τοποθέτησή του, δίνοντας την σκυτάλη στην κυρία Λάβδα, κάνοντας μια αναφορά σε αυτούς τους μεμονωμένους κοζουλούς, όπως τους αποκάλεσε, που συμμερίζονται την ίδια ιδεολογία περί καλλιτεχνικής αγάπης που υποδεικνύουν τα Χανιά, ενώ ευχαρίστησε και εκείνος αντίστοιχα τον Δήμαρχο Χανίων, τους περιφερειακούς φορείς, την καλλιτεχνική διεύθυνση και όσους συμμετείχαν σε αυτή την πολιτιστική προσπάθεια.

Παρομοίως με τους συνομιλητές της και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Μυρτώ Λάβδα, έκανε αναφορές στο πώς τα «Ανοιχτά Πανιά» πρωτοτυπούν στην πρωτογενή παραγωγή, με τις τοπικές κοινότητες γύρω και σε συνεργασία με τα Χανιά, αποτελούν κομμάτι της τοπικής έρευνας και των εργαστηρίων του Φεστιβάλ. Επιπλέον το πώς το Φεστιβάλ αναδεικνύει τα ορόσημα της πόλης, αλλά και τα κρυμμένα της σημεία, αναδεικνύοντας τα μέσα από παραγωγές που αναφέρονται στην αρχαία ιστορία και τον πολιτισμό με σύγχρονες όμως πρακτικές. Τέλος, ανακοίνωσε τη νέα θεματική του Φεστιβάλ «φυγόκεντρος», όπου οι νέες παραγωγές θα ταξιδέψουν εκτός Χανίων σε περιαστικές περιοχές και χωριά έξω από τα Χανιά, ενώ προσκάλεσε ανοιχτά τους καλλιτέχνες να παραθέσουν τις καλλιτεχνικές τους προτάσεις, να κάνουν έρευνα, βιώνοντας μάλιστα από κοντά τη ζωή και τις νοοτροπίες αυτών των περιοχών, παίρνοντας έτσι έμπνευση και άπειρο καλλιτεχνικό υλικό. Τέλος, λίγο πριν τη λήξη της συνέντευξης, το βήμα δόθηκε και σε μερικούς καλλιτέχνες, αλλά και μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, οι οποίοι εν τάχει αναφέρθηκαν στις εμπειρίες τους μέσα από το Φεστιβάλ και γενικότερα στη σημαντική του συμβολή, τονίζοντας πως όταν επρόκειτο για καλλιτεχνικά δρώμενα, δεν θα έπρεπε (αν και δύσκολο) να επιβάλλεται ποσοτικοποίηση.

Και πράγματι, το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά», πέρα από τη γενικότερη καλλιτεχνική και πολιτιστική συμβολή του, αποτελεί για τη σημερινή επικαιρότητα και μια υπενθύμιση στην κρατική διοίκηση, για να παραδειγματιστεί από την τοπική, ως προς τη σωστή αντιμετώπιση του πολιτισμού και της τέχνης. Εν κατακλείδι, το Φεστιβάλ «Ανοιχτά Πανιά» θέτει τις κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε να εδραιωθεί σαν ένας θεσμός για την πόλη και όχι μόνο, διατηρώντας ψηλά την πολιτιστική ταυτότητα των Χανίων.

Αναστασία Τζάνου