Παρατηρώντες: Τηλεφώνησε ο γιος σου @ Θέατρο Μικρός Κεραμεικός

Το έργο ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΕ Ο ΓΙΟΣ ΣΟΥ, των Ιγνάθιο δελ Μοράλ και Μαργαρίτα Σάντσεθ, είναι ένα κοινωνικό θεατρικό έργο, που εστιάζει στη ζωή δύο ηλικιωμένων γυναικών, που προσμένουν την άφιξη των γιων τους. Κοινός παρονομαστής τους είναι η μοναξιά, το αίσθημα εγκατάλειψης και οι φθορές του γήρατος. Και οι δυο είναι μόνες. Και οι δύο έχουν γιους. Η μία φροντίζει την άλλη. Η μία μιλάει πολύ, η άλλη σχεδόν καθόλου. Το έργο σκηνοθετεί η Μαριτίνα Πάσσαρη στο θέατρο ΜΙΚΡΟΣ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ. Κάθε Σάββατο και Κυριακή, η Μαριτίνα Πάσσαρη στον ρόλο της Χούλιας και η Μαρία Μακρή στον ρόλο της Τερέζας, μοιράζονται τη φιλία τους και μας επικοινωνούν με χιούμορ και τρυφερότητα όσα η τρίτη ηλικία αδυνατεί να εκφράσει.

Η Χούλια είναι η γηροκόμος της Τερέζας. Ο γιος της Χούλιας έχει φύγει μόνιμα στη Σουηδία και η επικοινωνία τους περιορίζεται συνεχώς. Από την άλλη, ο γιος της Τερέζας βρίσκεται κοντά της , όμως η ασθένεια της μητέρας του τον οδηγεί σε ολοένα και πιο σπάνιες επισκέψεις, έως ότου φτάσει στο σημείο να την εγκαταλείψει τελείως, μεταναστεύοντας στη Κούβα χωρίς να την ειδοποιήσει. Θεωρεί χρέος του απλώς να πληρώνει για φροντιστές. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνει σταδιακά την ψυχική της υγεία. Η φιλία που αναπτύσσεται μεταξύ των δύο γυναικών γίνεται, τελικά, απαραίτητη για την επιβίωσή τους. Μέσα από το κείμενο αναδύονται όλοι οι φόβοι που συνδέονται με το γήρας, το αίσθημα εγκατάλειψης, καθώς και η κοινωνική και ψυχολογική απομόνωση που το ακολουθεί. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα «[…] Επειδή είμαι μόνη δεν έχω δικαίωμα εγώ;[…]», το οποίο αναδεικνύει το αίσθημα αδικίας και τον ευτελισμό που νιώθουν οι πρωταγωνίστριες από την κοινωνία, η οποία, πριν επέλθει η «φθορά», τις θεωρούσε αναπόσπαστο μέρος της.

Η Χούλια και η Τερέζα είναι δυο πολωτικά αντίθετοι χαρακτήρες. Η πρώτη είναι εξωστρεφής και – καθόλη τη διάρκεια της παράστασης – μιλάει στη φίλη της ακατάπαυστα, αναφερόμενη σε διάφορες ταινίες. Μέσα από τις ταινίες βρίσκει τον εαυτό της σε μια άλλη διάσταση, στο επίπεδο του «φαντασιακού». Το σινεμά είναι το αποκούμπι της. Νιώθει πως είναι η Νάνσυ της ταινίας. Γίνεται ξανά μία νέα, όμορφη και σαγηνευτική γυναίκα, αναπολώντας τα νιάτα της «[…]τα νιάτα είναι όμορφα[…]». Παράλληλα είναι και η γηροκόμος της Τερέζας για δύο χρόνια, που προσέλαβε ο γιος της για να κάνει παρέα σε εκείνη.

Από την άλλη, η Τερέζα είναι μια ηλικιωμένη με άνοια, που δεν μιλάει σχεδόν καθόλου. Ο γιος της θεωρεί πως δεν καταλαβαίνει και αυτό αποτελεί την αφορμή για να μην την επισκέπτεται. Εκείνη όμως φαίνεται να αντιλαμβάνεται την απουσία του και πιθανόν το ότι του είναι βάρος, καθώς εκείνος αναθέτει τις ευθύνες για τη φροντίδα της σε τρίτους, όπως είναι η Χούλια. Και σκεφτόμαστε εμείς οι θεατές… είναι καλύτερα η Τερέζα που δεν θυμάται; Είναι καλύτερο που δεν θυμάται αν ο γιος της την επισκέφτηκε ή αν της είχε υποσχεθεί ότι θα έρθει αυτή την εβδομάδα; Είναι τελικά η απώλεια μνήμης ένας αργός θάνατος, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Χούλια; «[…]Σαν να πεθαίνεις, αλλά πιο αργά, όταν ξεχνάς […]».

Οι χαρακτήρες συμβολίζουν δύο διαφορετικές εκδοχές ατόμων της τρίτης ηλικίας. Οι δυο γυναίκες όμως έχουν μια παράλληλη ζωή και σχεδόν ταυτόχρονα καταλήγουν απομονωμένες, λόγω της εγκατάλειψής τους από τους γιους τους. Το κείμενο αποτελεί κραυγή της ανάγκης για επικοινωνία των ατόμων τρίτης ηλικίας, καθώς συχνά θεωρούνται άτομα περιορισμένης αντίληψης. Δυσκολεύονται να αποτυπώσουν τις ανάγκες, τους φόβους και τα συναισθήματα που βιώνουν – πολλές φορές δυσνόητα και για τους ίδιους -ακόμα και στους δικούς τους ανθρώπους. Το έργο προσπαθεί να μας κάνει να καταλάβουμε όλα αυτά που δεν μπορούν να ειπωθούν. Να μας κάνει να καταλάβουμε το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι που κάποτε αποτελούσαν το στήριγμα για την οικογένειά τους και τώρα απλά πρέπει να γίνουν τα παιδιά των παιδιών τους. Πόσο εύκολο να χάνεις την περηφάνεια και την αυτονομία σου;

Η σκηνή του θεάτρου ήταν η αυλή και το σπιτικό της Τερέζας. Τα έπιπλα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν λίγα αλλά όσα χρειάζονταν για να νιώσουμε ότι είμαστε φιλοξενούμενοι σε ένα ζεστό σπιτικό και περιμέναμε να μας κεράσουν γλυκό του κουταλιού.

Η απλότητα των σκηνικών και της ενδυμασίας των ηθοποιών, σε συνδυασμό με τη ρεαλιστικότητα του παιξίματος των δύο έμπειρων αυτών ηθοποιών (Μαριτίνα Πάσσαρη, Μαρία Μακρή), καθιστά την παράσταση ένα θεατρικό έργο, που έχει σκοπό να αγγίξει με διακριτικό τρόπο τις ψυχές των θεατών, θίγοντας σοβαρά ζητήματα μιας ηλικιακής κατηγορίας παραμελημένης (γεροντική κατάθλιψη, ανασφάλεια, ασυνεννοησία, μοναξιά, φόβος εγκατάλειψης και γήρατος, κοινωνικής απομόνωση).

Καρολίνα Σπυριδωνάκου

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Συγγραφέας: Ιγνάθιο δελ Μοράλ και Μαργαρίτα Σάντσεθ

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ

Σκηνοθεσία/ δραματουργία: Μαριτίνα Πάσσαρη

Σκηνικά /Φωτισμοί: Ζωή Μολυβδά Φαμέλη

Πρωτότυπη μουσική /Ηχητικό περιβάλλον: Στάθης Ιωάννου

Κίνηση: Αλίκη Καζούρη

Βοηθός Σκηνοθέτη: Λένα Μπαμπασάκη

Βοηθός παραγωγής: Έφη Ψυχογιού

Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Επικοινωνία: Νταίζη Λεμπέση

Παίζουν: Μαριλένα Μακρή, Μαριτίνα Πάσσαρη.