Με αφετηρία την αγάπη για την τέχνη του θεάτρου και τη δύναμη της αφήγησης, δύο εξαιρετικές καλλιτέχνιδες, η Βιβή Τάγαρη και η Ελίνα Καπετάνου, μας ξεναγούν στον κόσμο του Θιάσου ΑΝΤΑΜΑ. Μέσα από την κουβέντα μας, οι δύο κυρίες αποκαλύπτουν τις εμπνεύσεις, τις προκλήσεις και τις αξίες που καθοδηγούν τη δράση τους. Μιλούν για τη σημασία της γυναίκας στην τέχνη τους, για τις παραστάσεις που τους συγκίνησαν βαθιά, αλλά και για τη δημιουργική διαδικασία πίσω από κάθε παραγωγή. Με την τελευταία τους παράσταση, “Πρόβα για τον κόσμο που έρχεται (με τις ντιρεκτίβες του μπαμπά)”, εμπνευσμένη από τα έργα του Τζάνι Ροντάρι, φέρνουν στο φως μια σχέση πατέρα-κόρης, δημιουργώντας έναν πολύπλευρο διάλογο με το κοινό. Ευχαριστούμε θερμά την Κατερίνα Τριχιά που φρόντισε να πραγματοποιηθεί αυτή η συνέντευξη.

Ποια ήταν η αφορμή για την ίδρυση του Θιάσου ΑΝΤΑΜΑ το 2018;

Βιβή Τάγαρη: Η αφορμή ήταν ότι έναν χρόνο πριν την ίδρυση του θιάσου ήρθα σε επαφή με τη νουβέλα “Γυναίκες” της Γαλάτειας Καζαντζάκη και συνειδητοποίησα πως υπάρχουν κείμενα ανέγγιχτα, που χρειάζεται να έρθουν στο φως, όπως αυτό και το θέατρο είναι ένα φοβερό μέσο για αυτή την υπόθεση. Την ίδια άποψη είχαν και η Δώρα Χάγιου και η Κατερίνα Σούλη, με τις οποίες σπουδάζαμε μαζί στη σχολή και φτιάξαμε μαζί τον θίασο, όπως και ο αγαπημένος δάσκαλος Πέρης Μιχαηλίδης, ο οποίος μας εμπιστεύτηκε και ανέλαβε τη σκηνοθεσία. Από εκεί κι έπειτα καταπιανόμαστε με κείμενα, ιστορίες, μαρτυρίες, που είναι ανάγκη να ακουστούν κι αυτή η ανάγκη μας δίνει έμπνευση και δύναμη να συνεχίσουμε και στις επόμενες δουλειές μας. Κάπως έτσι φτάσαμε και στην τρέχουσα παράσταση, με έμπνευση από τον Τζάνι Ροντάρι.

Ποια είναι η αποστολή και οι βασικές αξίες που καθοδηγούν τη δράση σας ως ομάδα;

Βιβή: Η βασική μας αποστολή σχετίζεται με αυτό που ανέφερα… ότι έχουμε την ανάγκη να φέρουμε στο φως κείμενα που είναι ανάγκη να ακουστούν συνδυαστικά με την ανάγκη του ίδιου του κοινού για τέτοιο θέατρο. Αναγνωρίζουμε τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και αναδεικνύουμε ζητήματα που διαχρονικά ταλανίζουν τους ανθρώπους, προκειμένου ο θεατής να οδηγείται σε ενεργητική δράση απέναντι σε ό,τι τον καταπιέζει.

Πώς επιλέγετε τα θέματα που θίγετε στις παραστάσεις σας;

Βιβή: Τα θέματα επιλέγονται ανάλογα με την περίοδο στην οποία ανεβαίνει η κάθε παράσταση, γιατί παρότι καταπιανόμαστε με διαχρονικά ζητήματα, η περίοδος πολλές φορές επιτάσσει συγκεκριμένη κατεύθυνση, ακόμα και στη θεματολογία. Πρώτα από όλα όμως, τα κείμενα πάνω στα οποία δουλεύουμε εμπνέουν, κινούν και συγκινούν εμάς τις ίδιες.

Ποια είναι η θέση της γυναίκας στην καλλιτεχνική δημιουργία σας και πώς εκφράζεται μέσα από τις παραγωγές σας;

Βιβή: Όλες οι παραγωγές μας έχουν σαν βασική θεματική τους τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία και θέτουν σαν βασικό προβληματισμό πώς η γυναίκα  μπορεί να γίνει ισότιμο μέλος μιας πραγματικά δίκαιης και ελεύθερης κοινωνίας.  Αυτή μας η παράταση θέτει αντίστροφα τούτη τη σκέψη, αναδεικνύοντας πως σε αυτή την πραγματικά δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία που έρχεται – κι αυτό περνά από τα δικά μας χέρια – η γυναίκα και κάθε άνθρωπος θα μπορεί να είναι ισότιμο μέλος της.

Ποια ήταν η πιο απαιτητική ή συγκινητική παραγωγή που έχετε πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα;

Βιβή: Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ανάμεσα στις παραγωγές κάποια που μας συγκίνησε λιγότερο και κατά τη διάρκεια των προβών και των παραστάσεων. Ίσως μια ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή ήταν όταν ήρθε να δει την παράσταση “Χορεύτε;”, που ήταν βασισμένη σε μαρτυρίες από τις φυλακές Αβέρωφ, η Μαρία Σιδέρη, κρατούμενη των φυλακών Αβέρωφ και μοιράστηκε κάποιες μαρτυρίες της, στο τέλος της παράστασης, μαζί μας και με το κοινό.

Επίσης, καθώς πάντα καταπιανόμαστε με κείμενα που δεν είναι θεατρικά έργα, αλλά τα διασκευάζουμε εμείς, νομίζω πως όλες μας οι παραγωγές είναι απαιτητικές. Από εκεί και πέρα, το μεγάλο ζητούμενο είναι οι οικονομικές δυσκολίες, οι οποίες είναι τεράστιες και δεν μπορούν παρά να βάζουν εμπόδια στην καλλιτεχνική δημιουργία. Για να σας δώσω να καταλάβετε, κάθε κομμάτι αυτής της παράστασης έχει περάσει από τα δικά μας χέρια, η οργάνωση παραγωγής, η ενδυματολογία, η κατασκευή σκηνικών και μασκών και άλλα πολλά θα μπορούσα να απαριθμήσω. Φυσικά υπάρχει και η δημιουργική πλευρά σε αυτή την διαδικασία, όταν όμως δεν υπάρχουν οι αντίστοιχοι πόροι, όλα αυτά πολλές φορές βάζουν εμπόδια στο να ασχοληθούμε απρόσκοπτα κι αφοσιωμένα στην βασική μας δουλειά, αυτή του ηθοποιού.

Πόσο καιρό κράτησαν οι πρόβες;

Ελίνα Καπετάνου: Οι πρόβες μας κράτησαν περίπου τρεις μήνες, μαζί με τη διαδικασία διαμόρφωσης του κειμένου. Στη φάση του “τραπεζιού”, όπως λέμε στο θέατρο, επεξεργαστήκαμε τις ιστορίες του Ροντάρι ώστε να έρθουν πιο κοντά στα ελληνικά δεδομένα. Έπειτα συνεχίσαμε με εντατικές πρόβες, που εστιάσαμε στη σκηνική σύνδεση των ιστοριών. Καθώς και στον ρυθμό που επιβάλλει η εναλλαγή τους.

Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας;

Ελίνα: Όπως είπα και προηγουμένως, η σύνδεση των ιστοριών του Ροντάρι ήταν για μας ένα μεγάλο στοίχημα. Η γραμμή που διαπερνάει όλο το κείμενο και ένταση τις ιστορίες, είναι η σχέση πατέρα – κόρης. Μέσα από αυτή αναπτύξαμε και τη σκηνική ένωση των ιστοριών. Μια ακόμα πρόκληση για εμάς ήταν και η χρήση μάσκας, καθώς στην παράσταση χρησιμοποιούνται πάνω από τριάντα μάσκες. Η διαχείριση της μάσκας μας προβλημάτισε αρχικά, αλλά στην πορεία ανακαλύψαμε νέους τρόπους έκφρασης του σώματος και εναλλαγής φωνών. Επίσης, το ζήτημα του σπιρτόζικου ρυθμού δουλεύτηκε αρκετά.

Ποια είναι η πιο ικανοποιητική στιγμή της διαδικασίας για εσάς;

Ελίνα: Προσωπικά, το πρώτο πέρασμα όλες τις παραστάσεις είναι μια σημαντική στιγμή. Παρόλα τα λάθη της έλλειψης και τον κακό συντονισμό, το πρώτο πέρασμα είναι το ζωντάνεμα αυτού που έχεις στο χαρτί. Το κείμενο που έχεις στα χέρια, παίρνει ζωή με αρχή, μέση και τέλος. Αρχίζει να μυρίζει θέατρο!

Τι είναι για σας το θέατρο;

Βιβή: Το θέατρο είναι ανάγκη. Και γι’ αυτόν που παίζει και γι’ αυτόν που βλέπει.

Πώς βλέπετε το θέατρο τα τελευταία χρόνια; Το στηρίζει το κοινό;

Ελίνα: Μετά τα χρόνια του κορονοϊού, νομίζω πως το θέατρο έχει πάρει τα πάνω του. Πολλές ομάδες, ευφάνταστες παραστάσεις, νέες σκηνές, φτιάχνουν ένα πολύ πλούσιο θεατρικό τοπίο για όλα τα γούστα. Το κοινό έχει αγκαλιάσει το θέατρο, βλέπουμε πάρα πολλές παραστάσεις να είναι sold out, από μικρές σκηνές μέχρι ιδρύματα. Το πολύ ευχάριστο είναι η παρακολούθηση παραστάσεων από νεότερες ηλικίες, που ψάχνονται για εναλλακτικές δημιουργίες. Φαίνεται ότι γυρίζουν την πλάτη σιγά-σιγά στην τηλεόραση και ζητούν τη θεατρική εμπειρία. Γενικά έχει γίνει μια πολύ δυνατή επανεκκίνηση για το θέατρο, που εύχομαι να συνεχίσει.

Πιστεύετε ότι η τέχνη να μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην κοινωνία;

Ελίνα: Η τέχνη δεν μπορεί να είναι πρωταγωνιστής στην κοινωνία, αλλά μπορεί να είναι δυναμικός συνοδοιπόρος. Η τέχνη μπορεί να δώσει το έναυσμα στον κόσμο να σκεφτεί, να συγκρίνει, να βγάλει συμπεράσματα. Και έπειτα η κοινωνία να αναλάβει δράση!  Άλλωστε η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με μία διάθεση αλλαγής της κοινωνίας, όπως και έχει γίνει στο παρελθόν (χαρακτηριστικό παράδειγμα “Το μεγάλο μας τσίρκο”). Ειδικά το θέατρο, από τη γέννησή του στηλίτευε τα κακώς κείμενα και έδινε τροφή για σκέψη.

Μαίρη Ζαρακοβίτη

Επιμέλεια: Κώστας Κούλης