Παρατηρώντες: Διάφανος ύπνος @ Θέατρο OLVIO

Ο Διάφανος Ύπνος της Charlotte Beradt είναι ένα βαθιά συγκινητικό και ανατρεπτικό βιβλίο, που αποτυπώνει τις ψυχολογικές επιπτώσεις της ζωής μέσα σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς. Η Beradt συγκέντρωσε και κατέγραψε τα όνειρα ατόμων που ζούσαν στη ναζιστική Γερμανία, παρουσιάζοντας μια νέα προοπτική για την επίδραση της πολιτικής καταπίεσης στην ανθρώπινη ψυχή και το υποσυνείδητο. Καθώς η καθημερινότητα των ανθρώπων βρισκόταν κάτω από τον συνεχή έλεγχο του ναζιστικού καθεστώτος, τα όνειρα των πολιτών γίνονταν συχνά χώρος διαμαρτυρίας ή αποδοχής της υποταγής τους, δίνοντας «φωνή» σε όσα δεν μπορούσαν να ειπωθούν ανοιχτά.

Αυτή η ισχυρή θεματική αποτελεί τον κεντρικό άξονα της παράστασης που σκηνοθέτησε ο Σταύρος Στάγκος στο θέατρο Olvio. Η παράσταση μεταφέρει στη σκηνή την ένταση και την αίσθηση εγκλωβισμού των ατόμων εκείνης της εποχής, αναδεικνύοντας το πόσο βαθιά μπορεί να επηρεαστούν ο τρόπος σκέψης, τα όνειρα και οι αντιδράσεις μας από τον αυταρχισμό. Η παρακολούθηση αυτής της ψυχολογικής πάλης προκαλεί δέος, καθώς αντιλαμβανόμαστε πόσο εύκολα μπορεί κανείς να κατευθυνθεί από τις δυνάμεις που «σκάβουν» το κανάλι, μέσα στο οποίο αναγκάζεται να κινηθεί η σκέψη του.

Η ιστορία διαδραματίζεται γύρω από πέντε χαρακτήρες. Η Μπριγκίτε (Σοφίνα Λαζαράκη), η μικρότερη της παρέας, μια νέα κοπέλα που αγαπά τον χορό και διψά για ζωή. Ο Κάι (Γιάννης Τσότσος), ένας μουσικός με μεγάλα όνειρα για το μέλλον. Η Έμμα (Μάρω Παπαδοπούλου), μια γυναίκα που φοβάται να αφήσει ακόμα και τα όνειρά της να φτάσουν σε απαγορευμένες σκέψεις. Η Χίλντα (Μαρία Παπαφωτίου), γλυκιά και συγκαταβατική, που υποχωρεί στη σκληρότητα της πραγματικότητας και τέλος, ο Αλόις (Τάσος Σωτηράκης), ο μεγαλύτερος και σοφότερος της παρέας, που προσπαθεί να ερμηνεύσει όσα συμβαίνουν και όσα πιθανόν θα συμβούν.

Οι πέντε αυτοί χαρακτήρες συναντιούνται κάθε χρόνο στη χοροεσπερίδα της πόλης τους και μοιράζονται μεταξύ τους τα όνειρα που τους κρατούν άγρυπνους, καθένα από τα οποία όνειρα αποτελεί και έναν συνδυασμό αντίστασης και αδύναμης παραδοχής της καταπίεσης. Μέσα από τις εξιστορήσεις τους φαίνεται η ψυχολογική εξουθένωση αλλά και η αόρατη αντίσταση απέναντι σε έναν αόρατο, πανίσχυρο εχθρό.

Ο αφηγητής, Γιάννης Μπουραζάνας, μας συνδέει με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής, εστιάζοντας στην επιρροή της ναζιστικής προπαγάνδας και την αλλαγή της καθημερινής ζωής. Η αναφορά στα ιστορικά δεδομένα μάς βοηθά να κατανοήσουμε πώς μια ολοκληρωτική κοινωνία μπορεί να διαβρώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ατόμων, δημιουργώντας ένα κλίμα φόβου, μέσα στο οποίο οι πολίτες αγωνίζονται ακόμα και για να κρατήσουν ελεύθερα τα όνειρά τους.

Το σκηνικό της Δάφνης Φωτεινάτου είναι υποβλητικό, βασισμένο σε μια ιδέα απλότητας αλλά και αλληγορίας. Οι πέντε καρέκλες, που συμβολίζουν τους πρωταγωνιστές, αυξάνονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, καταδεικνύοντας την εξέλιξη της καταπίεσης και τη σταδιακή απώλεια της ελευθερίας. Τα κοστούμια της Νατάσσας Δημητρίου αναπαριστούν με ακρίβεια την εποχή, μεταφέροντας τους θεατές στη ναζιστική Γερμανία, ενώ οι μουσικές επιλογές της Σαβίνας Γιαννάτου ενισχύουν την αίσθηση της εποχής και μας φέρνουν κοντά στο συναίσθημα της τότε κοινωνίας.

Οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν τους χαρακτήρες με ρεαλισμό και συναισθηματική ένταση. Η Σοφίνα Λαζαράκη, στον ρόλο της Μπριγκίτε, ξεχωρίζει με τη χορευτική της κίνηση, αποτυπώνοντας την ένταση και το άγχος μιας νεαρής γυναίκας που διεκδικεί να ζήσει ελεύθερα. Ο Γιάννης Τσότσος αποδίδει τον χαρακτήρα του Κάι δείχνοντας με ακρίβεια την αγωνία και τις φιλοδοξίες των καλλιτεχνών της εποχής. Η Μαρία Παπαφωτίου και η Μάρω Παπαδοπούλου, ως Χίλντα και Έμμα αντίστοιχα, παρουσιάζουν εξαιρετικά τη γήινη πλευρά του ανθρώπινου φόβου και της αποδοχής. Ο Τάσος Σωτηράκης, με την επιβλητική παρουσία του ως Αλόις, λειτουργεί σαν φάρος λογικής, θέτοντας ερωτήματα που προκαλούν τους θεατές σε σκέψεις σχετικά με την ελευθερία, τη χειραγώγηση και την αντίσταση.

Η παράσταση Διάφανος Ύπνος δεν είναι απλά μια θεατρική εμπειρία. Είναι μια πολιτική δήλωση και ένα κάλεσμα για αυτοσυνειδησία. Μέσα από στοιχεία ψυχολογίας, κοινωνιολογίας και πολιτικής ανάλυσης, προσφέρει μια διεισδυτική ματιά στον τρόπο που η καταπίεση μπορεί να εισβάλλει ακόμα και στο πιο προσωπικό μας κομμάτι, τα όνειρά μας, και μας καλεί να παραμείνουμε ξύπνιοι και να αντιμετωπίσουμε με θάρρος τις προκλήσεις της κοινωνίας. Ο Διάφανος Ύπνος αποτελεί μια δυνατή υπενθύμιση πως πρέπει να κρατήσουμε το μυαλό μας ελεύθερο από κάθε είδους υποταγή, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους της τυφλής υποταγής και διατηρώντας την αυτονομία της σκέψης μας.

Μαίρη Ζαρακοβίτη

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

ΔΙΑΦΑΝΟΣ ΥΠΝΟΣ

Βασισμένο στο βιβλίο της Charlotte Beradt | Μετάφραση: Γιάννης Καλιφατίδης

Σκηνοθεσία: Σταύρος Στάγκος

Δραματουργία – συγγραφική ομάδα (αλφαβητικά):

Αλέξης Αλάτσης, Νατάσα Φαίη Κοσμίδου, Έρση Νιαώτη, Σταύρος

Στάγκος

Σκηνικό: Δάφνη Φωτεινάτου

Κοστούμια: Νατάσσα Δημητρίου

Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης

Χορογραφίες: Κική Μπάκα

Μουσική: Σαβίνα Γιαννάτου