Παρατηρώντες: Βρυκόλακες @ Θέατρο ΕΛΕΡ

Είχα ξεκινήσει να γράφω την ανταπόκριση… Δυο γραμμές όλες κι όλες… Σταμάτησα, έφυγα, ξαναγύρισα… Δυο γραμμές όλες κι όλες… Τους έριξα μια ματιά και πάτησα το κουμπί. Εξαφανίστηκαν όπως εμφανίστηκαν. Χωρίς κανέναν θόρυβο… Δύσκολα τα πράγματα. Πώς να γράψεις για ένα αθάνατο κείμενο, για ένα έργο απίστευτης σύλληψης και «εφαρμογής»; Υποτίθεται πως ο τεράστιος Νορβηγός έχει γράψει σπουδαιότερα έργα από τούτο εδώ, θαρρώ όμως πως όλο αυτό δεν έχει καμία σημασία. Αν, με άριστα το δέκα, το εν λόγω μεγαλούργημα παίρνει χίλια δις, τότε ας λαμβάνουν ό,τι και όσους βαθμούς θέλουν τα υπόλοιπα έργα του.

Με τον πρωτότυπο τίτλο “Gengangere” (αυτοί που επαναλαμβάνονται/επανέρχονται), με την ατυχή αγγλική απόδοση “Ghosts” και τη φριχτή μετάφραση «Βρυκόλακες», αυτό το απίστευτο έργο του Henrik Ibsen είναι μία ιδιοφυής ανθρωπογεωγραφική πραγματεία, που δείχνει πόσο κακό ζώο είναι ο άνθρωπος, με δική του βούληση και θέληση.

Ο Όσβαλντ Άλβινγκ επιστρέφει στο σπίτι του. Ζωγράφος ο ίδιος, μεγαλωμένος μακριά από τους γονείς του, μένει στο Παρίσι ή στη Ρώμη και επισκέπτεται το πατρικό του, αφού ετοιμάζεται μία μεγάλη εκδήλωση στη μνήμη του πατέρα του. Εγκαινιάζεται ένα ορφανοτροφείο, με τη βοήθεια της προτεσταντικής εκκλησίας και ο πάστορας Μάντερς βρίσκεται και εκείνος στην πόλη, για να πραγματοποιήσει την τελετή. Παλαιός γνώριμος της οικογένειας Άλβινγκ, γνωρίζει παλιά και θαμμένα μυστικά, που αφορούν τον πατέρα, τη χήρα του, Ελένα Άλβινγκ και την προστατευόμενή της, Ρεγγίνα Ένγκστραντ. Λεπτό με το λεπτό, σκηνή με τη σκηνή, ένα ακόμα κομμάτι της ιστορίας γίνεται γνωστό και ετοιμάζει την έλευση της νέας αποκάλυψης. Ο «λοχαγός Άλβινγκ», πατέρας και σύζυγος, ήταν μάλλον ένα τέρας, ήταν μάλλον ένας μέθυσος σάτυρος και ο γιος της… Προσπάθησε να τον προστατέψει όσο μπορούσε. Εκείνος όμως… επαναλήφθηκε… “επανήλθε”…

Έπαθα σοκ με τον κύριο Φίλιππο Σοφιανό. Τον έχω δει πολλές φορές, σε πολλές παραστάσεις, πολλά χρόνια τώρα. Και είναι πάντα εκπληκτικός. Αλλά αυτό εδώ… Κατάπια τη γλώσσα μου! Είναι απίστευτα ψαρωτικός, είναι απόλυτα επιβλητικός και κάνει μια μπουκιά όλη τη σκηνή, ως πάστορας Μάντερς. Οι κινήσεις του, η ομιλία του, ο τρόπος που κοιτά τον συνομιλητή του… Η χροιά του και η εκφορά του. Τρομερός, τρομερός! Δίπλα του, στο αναπηρικό καροτσάκι της – νομίζω ότι παρατήρησα έναν πανέξυπνα τοποθετημένο αναχρονισμό, στα πρότυπα του Ομήρου ίσως – η κυρία Ασπασία Κράλλη, είναι υποδειγματική στον ρόλο της χήρας Άλβινγκ. Βλοσυρή, αυστηρή, με χροιά γαλβανισμένη, με λόγο που κυλάει γάργαρος, είναι η μάνα που αγαπά το παιδί της, φροντίζει να το φροντίζει όμως με όλους τους λάθος τρόπους. Η αγάπη αποτελεί δικαιολογία για φρικτές πράξεις; Στον ρόλο του Όσβαλντ, ο κύριος Μιχάλης Καλαμπόκης. Μου άρεσε πολύ το στυλ του, παρέπεμπε σε μεγάλες παραστάσεις που λάμβαναν χώρα πριν τριάντα χρόνια. Ένας υπερβατικός διαλογισμός με σάρκα και οστά. Ο τρόπος που έφτιαχνε τα μαλλιά του, ο τρόπος που ξάπλωνε στο πάτωμα, αδιαφορώντας για το ποιος βρίσκεται κοντά του, μακριά του, δίπλα του ή πίσω του. Ένα φλερτ με την τρέλα και την αψεγάδιαστη αντανάκλασή της.

Η κυρία Ερατώ Πίσση υποδύεται τη Ρεγγίνα. Τραγικό πρόσωπο φύσει και θέσει, δεν έχει ιδέα για το παρελθόν της και τους πραγματικούς γονείς της, τουλάχιστον τον πραγματικό πατέρα της. Εξαιρετικά χαριτωμένο πλάσμα η ίδια, μας δείχνει από νωρίς τα δόντια της, σπάζοντας στα δύο, όταν απευθύνεται σε «όλους τους άλλους» και στον πατέρα της. Ευφυές το «παλετάρισμα» του χαρακτήρα της, θαυμάσια τεχνική και απόδοση.

Τον πατέρα της Ρεγγίνα, τον μάστορα και ανθρωπάκο, υποδύεται ο κύριος Νίκος Παντελίδης, με εκπληκτική μαεστρία. Δεν θα σταθώ μόνο στον τρόπο που περπατά, δεν θα εστιάσω μόνο στη φωνή και την εξωτερίκευση των φθόγγων. Ο ίδιος αναπνέει τον ρόλο του και μέσα από τον χαρακτήρα του. Δεν ξέρω αν έχει αποδοθεί έτσι ξανά αυτός ο ρόλος και δεν έχω ιδέα τι θα προκαλέσει στις διανομές των επόμενων ετών. Είναι μία πραγματική θεατρική ευρεσιτεχνία.

Ο κύριος Κοραής Δαμάτης σκηνοθετεί τους πέντε ηθοποιούς αριστουργηματικά. Ξέρει ακριβώς τι ζητούν οι χαρακτήρες/ρόλοι και γνωρίζει επακριβώς πού και πώς πρέπει να κινηθούν οι πρωταγωνιστές του. Και υπογράφει μία παράσταση, η οποία καλπάζει. Οι πληροφορίες δίδονται αβίαστα, ο θεατής απολαμβάνει μία πεντακάθαρη αφήγηση και θα τονίσω πως ακόμα κι αν δεν έχετε ιδέα για το έργο και την υπόθεση, βλέποντας αυτό το έργο, όλα θα ανοιχτούν μπροστά σας, σεβόμενα απόλυτα την αντίληψη και την προσοχή σας.

Αυτή η παράσταση πρέπει να πάει και του χρόνου! Πρέπει να ταξιδέψει την Ελλάδα μας. Πρέπει να τη δούμε όλοι μας και όλες μας. Η κληρονομιά του Ίψεν – ίσως η μόνη περίπτωση (ας με διορθώσει κάποιος αν λανθάνω) που το τρίγωνο δεν είναι «της τρέχουσας ροής», αλλά παρελθοντικό – στα καλύτερά της, η περίπλεξη του τριγώνου εκκλησίας, καθωσπρεπισμού και υποκρισίας στα απόλυτά της. Έχω μείνει συγκλονισμένος. Πλησιάστε άφοβα.

Κώστας Κούλης

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Προπώληση εισιτηρίων: Αγοράστε το εισιτήριο σας εδώ