Ψηλά απ’ τη Γέφυρα @ Θέατρο Βεάκη

Όταν ο Arthur Miller «έμπλεξε» με τον Γιώργο Νανούρη. Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος για την πιο μεγαλειώδη παράσταση της δεκαετίας. Όχι, δεν υπερβάλω καθόλου. Ίσως και να λέω λίγα. Με τέσσερις καρέκλες, καπνό και την ευλυγισία της σκηνής, οι έξι ηθοποιοί καταθέτουν όλη την ουσία του έργου χωρίς φανφάρες. Ωμά, απροκάλυπτα, ακατέργαστα τα συναισθήματα, πλημυρίζουν την αίθουσα καθόλη τη διάρκεια της παράστασης.

Μία παράσταση στη σκιά του προεδρικού διατάγματος 85/2022 (ΦΕΚ 232/Α/17-12-2022), με το οποίο τα πτυχία καλλιτεχνικών σπουδών εξισώνονται με απολυτήριο λυκείου. Θα θέλαμε πολύ να μάθουμε το όνομα εκείνου που σκέφτηκε και έπεισε και τους άλλους να γίνει κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε.

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του πενήντα, κάπου στο Brooklyn. Ο δικηγόρος Alfieri (Δημήτρης Μαυρόπουλος), διηγείται μια απίστευτα τραγική ιστορία. O Eddie Carbone (Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης) δουλεύει ως λιμενεργάτης και μένει μαζί με την γυναίκα του Beatrice (Ιωάννα Παππά) και την έφηβη πλέον ανιψιά του Catherine (Ευγενία Ξυγκόρου). Ο Eddie δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία στην ανιψιά του. Είναι το παιδί της αδελφής του, η οποία έφυγε νωρίς και εκείνος της είχε υποσχεθεί να την προσέχει. Ίσως περισσότερο απ’ ό,τι θα ‘πρεπε. Είναι γενικά ένας άνδρας δύσκολος, που δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματά του, γίνεται απότομος χωρίς και ο ίδιος να μπορεί να το εξηγήσει. Προσπαθεί με νύχια και με δόντια να την κρατήσει σπίτι. Δεν θέλει να την αφήσει να δουλεύει. Δικαιολογεί κάθε του απόφαση ως την καλύτερη για το καλό της. Η σύζυγός του βλέπει τη διαφορά της συμπεριφοράς του, τον έρωτα που καίει τα σωθικά του και προσπαθεί να τον βγάλει από το μονοπάτι της αυτοκαταστροφής. Μάταια.

Όταν στο σπίτι καταφτάνουν ο Marco (Δημήτρης Καπετανάκος) και ο Rodolfo (Μιχάλης Πανάδης), συγγενείς της Beatrice, παράνομοι μετανάστες από την Ιταλία, για να δουλέψουν στην Αμερική, οι εφιάλτες του Eddie γίνονται τέρατα, έτοιμα να τον κατασπαράξουν. Η Catherine και ο Rodolfo ερωτεύονται. Ο Eddie στέκεται μπροστά από έναν γκρεμό. Ο απωθημένος έρωτάς του για την Catherine γίνεται χείμαρρος, έτοιμος να πνίξει στο διάβα του τα πάντα. Στον αγώνα που δίνει για να την κρατήσει, χρησιμοποιεί αθέμιτα μέσα, γίνεται αυτό που πάντα καταριόταν.

Η παράσταση έχει δοθεί με τέτοιο τρόπο που το κοινό είναι μόνιμα σε πνευματική και ψυχική εγρήγορση. Είναι στημένη καθαρά για να δώσει μεγάλες συγκινήσεις. Η σημασία που δίνεται στους χαρακτήρες είναι αφοπλιστική. Σε ένα τέτοιο μεγαλείο δεν χρειάζονται σκηνικά και ο Γιώργος Νανούρης το γνωρίζει καλά. Πέρασε την αρχαία θεατρική νοοτροπία, πέρασε την τραγικότητα των αρχαίων δραμάτων τόσο αριστοτεχνικά σε ένα έργο που αφήνει τέτοιου είδους ανάσες.

Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, μέσα από τον ρόλο του Eddie, μας παρέδωσε την ψυχή του, το είναι του. Η δική μου ταπεινή γνώμη είναι ότι αυτός ο ρόλος είναι ο καλύτερος της καριέρας του, τον έκανε να φτάσει στο magnum opus του. Ίσως μέχρι το επόμενο; Έκανε τις καρδιές μας να χτυπήσουν ακανόνιστα, έκανε τα μάτια μας να βουρκώσουν, έκανε τις ψυχές μας να συμπάσχουν με τον ήρωα που υποδυόταν. Έκανε τον ήρωα που υποδυόταν γήινο, τρωτό. Στράφηκε στην εσωτερική του πάλη, τον έρωτα, την προδοσία και τη λύτρωση.

Η Ιωάννα Παππά γίνεται η σύζυγος, η Beatrice, είναι η γυναίκα εκείνης της δεκαετίας που νοιώθει αδύναμη, που θέλει να φωνάξει και να σώσει, που θέλει να πει την αλήθεια και κάπου σταματά. Για να σώσει τον γάμο της; Γιατί σέβεται τον σύζυγό της; Δεν διεκδικεί. Αφήνεται προς την καταστροφή. Βλέπει τι γίνεται, ίσως και να προβλέπει τι θα συμβεί, αλλά νοιώθει ήδη νικημένη πριν καν ξεκινήσει τον αγώνα. Ο ρόλος της είναι γεμάτος αντικρουόμενα συναισθήματα και σκέψεις. Πρόκειται για μια ηρωίδα που άνθισε μέσα από το παίξιμο της Ιωάννας. Έγινε κραυγή και μας σάρωσε.

Στο ρόλο του Alfieri, ο Δημήτρης Μαυρόπουλος ήταν εξαιρετικός. Κρατούσε περίτεχνα τις ισορροπίες της παράστασης. Ο Μιχάλης Πανάδης μας θάμπωσε στον ρόλο του Rodolfo. Η γλυκιά Ευγενία Ξυγκόρου έπαιξε υπέροχα τον ρόλο Catherine. Του έδωσε μια τρισδιάστατη τραγικότητα, ανάβλυζε ρομαντισμό και όνειρα. Υπέροχος και ο Δημήτρης Καπετανάκος, στον ρόλο του Μάρκο. Κράτησε γερά στη γη τον ρόλο του. Πέρασε όλο τον ψυχισμό του ήρωά του, που βάδιζε ακροβατικά μέσα από τη μετανάστευση, τον φόβο, την οικογένεια, ενώ μέσα από τα ξεσπάσματά του πήγαζαν η τιμή και οι ανθρώπινες αξίες.

Τα κοστούμια λειτουργικά, δέσποζαν χωρίς να γίνονται πομποί ενδιαφέροντος. Τα εύσημα πρέπει να δοθούν και στο μουσικό πέπλο της παράστασης, που έκανε πολλές φορές τη ραχοκοκαλιά μας να ανατριχιάσει. Ήταν τόσο καλά συνδεδεμένη με τις εξελίξεις και την τροπή του δράματος.

Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο είχε στο μυαλό του ο Arthur Miller, όταν έγραφε αυτό το έργο, πιστεύω ότι αν το είδε από εκεί ψηλά που βρίσκεται, θα κουνούσε εντυπωσιασμένος το κεφάλι του και θα αγκάλιαζε αυτό το μεγαλείο. Οι ηθοποιοί, αυτά τα πλάσματα που πάντα για μένα θα είναι μικροί θεοί, καταφέρνουν μέσα από τις ερμηνείες τους να συγκλονίσουν όλες μας τις αισθήσεις. Νοιώθω πολύ τυχερή που είδα μια τέτοια παράσταση, που μπήκα δειλά μαζί τους σε αυτή την τραγική ιστορία. Που έζησα και ζω το θέατρο στην πιο όμορφη και διάφανη εκδοχή του.

Σας ευχαριστώ θερμά για αυτή την εμπειρία,
Μαίρη Ζαρακοβίτη

Μετάφραση – Σκηνοθεσία -Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης

Πρωταγωνιστούν: Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, Ιωάννα Παππά, Δημήτρης Μαυρόπουλος, Δημήτρης Καπετανάκος, Μιχάλης Πανάδης, Ευγενία Ξυγκόρου